İçişleri Bakanlığınca 'Hibrit Tehdit Hibrit Terörizm-PKK, DEAŞ, FETÖ' raporu hazırlandı

BÜROKRASİ (AA) - Anadolu Ajansı | 30.01.2021 - 12:15, Güncelleme: 27.10.2022 - 05:59
 

İçişleri Bakanlığınca 'Hibrit Tehdit Hibrit Terörizm-PKK, DEAŞ, FETÖ' raporu hazırlandı

İçişleri Bakanlığınca hazırlanan "Hibrit Tehdit Hibrit Terörizm-PKK, DEAŞ, FETÖ" raporunda, hibrit terör stratejisini benimseyen terör örgütleri PKK, DEAŞ ve FETÖ'ye karşı mücadelede klasik taktiklerin yeterli olmayacağı belirtildi.
<p>İ&ccedil; G&uuml;venlik Stratejileri Dairesi Başkanlığı koordinasyonunda hazırlanan raporda, ter&ouml;r &ouml;rg&uuml;tleri PKK, DEAŞ ve FET&Ouml;&#39;n&uuml;n kısa tarih&ccedil;eleri, ama&ccedil; ve hedefleri, ideolojileri ile silahlı ve silahlı olmayan kapasiteleri anlatıldı.</p> <p>Hibrit tehdit kavramının, stratejik hedeflerini ger&ccedil;ekleştirmek amacıyla birden fazla y&ouml;ntemi eş g&uuml;d&uuml;ml&uuml; kullanan akt&ouml;rleri tarif etmek i&ccedil;in kullanıldığı belirtilen raporda, konvansiyonel silah ve taktikler, gayri nizami harp teknikleri, ter&ouml;rizm, organize su&ccedil; faaliyetleri, bilgi savaşı ve propaganda, ekonomik savaş y&ouml;ntemleri, siber saldırı ve sabotajların hibrit &ccedil;atışma stratejisinin en &ouml;nemli bileşenleri olduğu sıralandı.</p> <p>Raporda, T&uuml;rkiye&#39;nin son yıllarda hibrit ter&ouml;r modelini uygulayan PKK, DEAŞ ve FET&Ouml; ile eş zamanlı m&uuml;cadele ettiği, bu &ouml;rg&uuml;tlerin, ter&ouml;rist faaliyetlerinin yanı sıra farklı y&ouml;ntemleri kullanarak devlet otoritesini sarsmayı ve yıkıcı bir etki meydana getirmeyi ama&ccedil;ladıkları kaydedildi.</p> <p>Ter&ouml;ristlerin tarih boyunca ana stratejileri olan ter&ouml;rizmi, farklı ara&ccedil;larla destekleme yoluna gittiğine işaret edilen raporda, başarısız devletlerin sayısının artmasına paralel olarak ter&ouml;ristlerin kabiliyetlerinin gelişmesi, bilgi ve iletişim teknolojilerindeki devrimler ve kitlelerin desteğinin &ccedil;atışmalardaki belirleyiciliğinin artmasının, hibrit ter&ouml;r modelinin yarattığı tehlikeyi artırdığı vurgulandı.</p> <h3>3 ayaklı strateji vurgusu</h3> <p>Raporda, şu ifadelere yer verildi:</p> <p>&quot;Hibrit ter&ouml;r &ouml;rg&uuml;tleriyle yapılan m&uuml;cadelede klasik ter&ouml;rizmle m&uuml;cadele taktiklerinin yeterli gelmeyeceği a&ccedil;ıktır. Hibrit ter&ouml;r &ouml;rg&uuml;tlerine karşı y&uuml;r&uuml;t&uuml;len m&uuml;cadelenin de hibrit bir karaktere sahip olması gerekmektedir. Hibrit ter&ouml;r &ouml;rg&uuml;tlerinin yapısı incelendiğinde onlara karşı verilen m&uuml;cadelenin 3 ayaklı bir stratejiye dayanması gerektiği g&ouml;zlenmiştir. Birincisi, tehdit bi&ccedil;imlerini konvansiyonel, gayri nizami ya da ter&ouml;rist diye birbirinden kesin bir şekilde ayıran b&uuml;rokratik kurumlarda hibrit tehdit modeline dair bir farkındalık meydana getirmektir. İkincisi, hibrit tehditlerin faaliyet alanlarının tespit edilmesi ve bu alanda karşılaşılması muhtemel tehditler karşısında devletin mevcut kapasitesinin g&uuml;&ccedil;lendirilmesi gerekmektedir. &Uuml;&ccedil;&uuml;nc&uuml;s&uuml; ise ulusal sınırları aşan bir tehdit bi&ccedil;imi olan hibrit tehditler karşısında uluslararası iş birliği tesis etmektir.&quot;</p> <p>G&uuml;venlik b&uuml;rokrasisinin konuya ilişkin farkındalığını g&uuml;&ccedil;lendirmek amacıyla ilgili kurumların personeline eğitimler vermesinin &ouml;nemine değinilen raporda, ter&ouml;rle m&uuml;cadele eden kurumlar arasında g&uuml;&ccedil;l&uuml; ve etkin bir koordinasyonun da gerekliliğine dikkati &ccedil;ekildi.</p> <h3>Hibrit ter&ouml;re karşı devlet kapasitesi nasıl g&uuml;&ccedil;lendirilmeli?</h3> <p>Raporda, devlet kapasitesinin g&uuml;&ccedil;lendirilmesine ilişkin atılması gereken adımlardan bazıları ise ş&ouml;yle sıralandı:</p> <p>&quot;Hibrit ter&ouml;r &ouml;rg&uuml;tlerinin ortaya &ccedil;ıkmasına ve g&uuml;&ccedil;lenmesine zemin hazırlayan en &ouml;nemli akt&ouml;r&uuml;n, otorite boşluğu olduğunun bilinciyle kamu d&uuml;zeni ve g&uuml;venliğine y&ouml;nelik etkin ve sahada var olan bir g&uuml;venlik politikası y&uuml;r&uuml;tmek. Hibrit ter&ouml;r &ouml;rg&uuml;tlerini ve onları destekleyen devletleri caydırma g&uuml;c&uuml;ne sahip konvansiyonel bir orduya sahip olmak. Hibrit ter&ouml;ristlerin gayrı nizami harp tekniklerine başvurma ihtimalini dikkate alarak paramiliter gruplara karşı m&uuml;cadele etme vasfına sahip g&uuml;venlik birimlerine sahip olmak. Ter&ouml;ristlerin algı y&ouml;netimi, psikolojik savaş, kara propaganda ve dezenformasyon girişimlerine anında ger&ccedil;eklerle yanıt vermek. Kritik alt yapıların fiziksel ve siber tehditlerden korunmasına ilişkin strateji y&uuml;r&uuml;tmek.&quot;</p> <h3>PKK</h3> <p>Raporda, T&uuml;rkiye&#39;nin uzun yıllardır m&uuml;cadele ettiği b&ouml;l&uuml;c&uuml; ter&ouml;r &ouml;rg&uuml;t&uuml; PKK&#39;nın, bir yandan ter&ouml;r eylemlerini s&uuml;rd&uuml;r&uuml;rken diğer yandan da PYD aracılığıyla aldığı uluslararası destek sayesinde tanksavar f&uuml;zesi, roketatar ve gece g&ouml;r&uuml;ş sistemleri gibi ağır silah ve m&uuml;himmatlar temin ederek konvansiyonel kapasitesini g&uuml;&ccedil;lendirdiğine dikkati &ccedil;ekildi.</p> <p>PKK&#39;nın az sayıda &ouml;rg&uuml;t mensubundan oluşan k&uuml;&ccedil;&uuml;k birliklerle gayrı nizami harp taktiklerine başvurduğu, yurt i&ccedil;i ve dışında askeri noktaları hedef aldığı belirtilen raporda, &ouml;rg&uuml;t&uuml;n uyuşturucu ka&ccedil;ak&ccedil;ılığı başta olmak &uuml;zere &ccedil;ok sayıda yasa dışı ticari faaliyet y&uuml;r&uuml;tt&uuml;ğ&uuml; de kaydedildi.</p> <p>Ter&ouml;r &ouml;rg&uuml;t&uuml;n&uuml;n askeri olmayan y&ouml;ntemlerden siber saldırıları da yoğun şekilde kullandığı bildirilen raporda, kara propaganda faaliyetlerinin de &ouml;rg&uuml;t&uuml;n başvurduğu taktikler arasında yer aldığı bildirildi.</p> <p>T&uuml;rkiye&#39;nin d&uuml;zenlediği harekatlarla, PKK&#39;nın Suriye&#39;nin kuzeyinde ter&ouml;r koridoru oluşturmasına izin vermediğine ve &ouml;rg&uuml;t&uuml;n hibrit ter&ouml;r kapasitesinin zayıflatıldığına işaret edilen raporda, &quot;Hibrit bir strateji uygulayan PKK&#39;nın, klasik bir ter&ouml;r &ouml;rg&uuml;t&uuml; olarak nitelendirilmesinin eksik bir değerlendirme olacağı ve T&uuml;rkiye&#39;nin PKK ter&ouml;r&uuml;yle m&uuml;cadele kapasitesini azaltacağı değerlendirilmektedir.&quot; ifadesi yer aldı.</p> <h3>DEAŞ</h3> <p>Ter&ouml;r &ouml;rg&uuml;t&uuml; DEAŞ&#39;ın, bir yandan konvansiyonel kapasitesini g&uuml;&ccedil;lendirerek d&uuml;zenli bir ordu gibi hareket etmeye başladığı diğer yandan ise d&uuml;zensiz savaş taktiklerini kullandığı belirtilen raporda, &ouml;rg&uuml;t&uuml;n petrol ka&ccedil;ak&ccedil;ılığı gibi organize su&ccedil; faaliyetlerinde bulunduğu, eleman temini ve kitleleri etkilemek i&ccedil;in propaganda yaptığı ve siber saldırılar ger&ccedil;ekleştirdiği anlatıldı.</p> <p>Raporda, Suriye ve Irak&#39;ta &ouml;nemli kazanımlar elde eden DEAŞ&#39;ın, T&uuml;rkiye, ABD ve Rusya gibi devletlerin sahada aktif askeri varlık g&ouml;stermeleriyle hibrit ter&ouml;r stratejisini uygulama yeteneğini b&uuml;y&uuml;k &ouml;l&ccedil;&uuml;de kaybettiği ve kuruluşunda benimsediği ter&ouml;rist taktiklere geri d&ouml;nmek zorunda kaldığı kaydedildi.</p> <p>DEAŞ&#39;ın kendisine karşı en fazla m&uuml;cadele g&ouml;steren T&uuml;rkiye&#39;yi defalarca hedef aldığı anımsatılan raporda, T&uuml;rkiye&#39;nin yakın gelecekte bu &ouml;rg&uuml;t tarafından yeniden hedef alınabileceği, bu bakımdan &ouml;rg&uuml;t&uuml;n hibrit ter&ouml;r stratejisine y&ouml;nelik tedbirlerin alınmasının elzem olduğu uyarısında bulunuldu.</p> <h3>FET&Ouml;</h3> <p>Raporda, FET&Ouml;&#39;n&uuml;n de hibrit ter&ouml;r stratejisi benimsediğine işaret edilerek, &ouml;rg&uuml;t&uuml;n kamu kurumlarına sızma, casusluk, sahip olduğu medya organları aracılığıyla dezenformasyon yapma, siber saldırı ve organize su&ccedil; eylemlerinden finansman elde etme gibi faaliyetlerde bulunduğu belirtildi.</p> <p>T&uuml;rkiye&#39;de 17-25 Aralık 2013 itibarıyla FET&Ouml;&#39;ye karşı topyekun bir m&uuml;cadele başlatıldığı hatırlatılan raporda, &ouml;zellikle 15 Temmuz darbe girişiminin ardından elemanlarının kamu kurumlarından temizlenmeye başlamasıyla &ouml;rg&uuml;t&uuml;n eylem kabiliyetinin zayıflatıldığı ifade edildi.</p> <p>Raporda, &quot;Her şeye rağmen T&uuml;rkiye aleyhtarı faaliyetleri s&uuml;rd&uuml;rmeye devam eden FET&Ouml;&#39;n&uuml;n, hibrit ter&ouml;r stratejisinin kavranması ve &ouml;rg&uuml;t&uuml;n gelecekte izlemesi muhtemel hibrit stratejilere ilişkin şimdiden tedbir alınmasının faydalı olacağı değerlendirilmektedir.&quot; g&ouml;r&uuml;ş&uuml;ne yer verildi.</p>
İçişleri Bakanlığınca hazırlanan "Hibrit Tehdit Hibrit Terörizm-PKK, DEAŞ, FETÖ" raporunda, hibrit terör stratejisini benimseyen terör örgütleri PKK, DEAŞ ve FETÖ'ye karşı mücadelede klasik taktiklerin yeterli olmayacağı belirtildi.
<p>İ&ccedil; G&uuml;venlik Stratejileri Dairesi Başkanlığı koordinasyonunda hazırlanan raporda, ter&ouml;r &ouml;rg&uuml;tleri PKK, DEAŞ ve FET&Ouml;&#39;n&uuml;n kısa tarih&ccedil;eleri, ama&ccedil; ve hedefleri, ideolojileri ile silahlı ve silahlı olmayan kapasiteleri anlatıldı.</p> <p>Hibrit tehdit kavramının, stratejik hedeflerini ger&ccedil;ekleştirmek amacıyla birden fazla y&ouml;ntemi eş g&uuml;d&uuml;ml&uuml; kullanan akt&ouml;rleri tarif etmek i&ccedil;in kullanıldığı belirtilen raporda, konvansiyonel silah ve taktikler, gayri nizami harp teknikleri, ter&ouml;rizm, organize su&ccedil; faaliyetleri, bilgi savaşı ve propaganda, ekonomik savaş y&ouml;ntemleri, siber saldırı ve sabotajların hibrit &ccedil;atışma stratejisinin en &ouml;nemli bileşenleri olduğu sıralandı.</p> <p>Raporda, T&uuml;rkiye&#39;nin son yıllarda hibrit ter&ouml;r modelini uygulayan PKK, DEAŞ ve FET&Ouml; ile eş zamanlı m&uuml;cadele ettiği, bu &ouml;rg&uuml;tlerin, ter&ouml;rist faaliyetlerinin yanı sıra farklı y&ouml;ntemleri kullanarak devlet otoritesini sarsmayı ve yıkıcı bir etki meydana getirmeyi ama&ccedil;ladıkları kaydedildi.</p> <p>Ter&ouml;ristlerin tarih boyunca ana stratejileri olan ter&ouml;rizmi, farklı ara&ccedil;larla destekleme yoluna gittiğine işaret edilen raporda, başarısız devletlerin sayısının artmasına paralel olarak ter&ouml;ristlerin kabiliyetlerinin gelişmesi, bilgi ve iletişim teknolojilerindeki devrimler ve kitlelerin desteğinin &ccedil;atışmalardaki belirleyiciliğinin artmasının, hibrit ter&ouml;r modelinin yarattığı tehlikeyi artırdığı vurgulandı.</p> <h3>3 ayaklı strateji vurgusu</h3> <p>Raporda, şu ifadelere yer verildi:</p> <p>&quot;Hibrit ter&ouml;r &ouml;rg&uuml;tleriyle yapılan m&uuml;cadelede klasik ter&ouml;rizmle m&uuml;cadele taktiklerinin yeterli gelmeyeceği a&ccedil;ıktır. Hibrit ter&ouml;r &ouml;rg&uuml;tlerine karşı y&uuml;r&uuml;t&uuml;len m&uuml;cadelenin de hibrit bir karaktere sahip olması gerekmektedir. Hibrit ter&ouml;r &ouml;rg&uuml;tlerinin yapısı incelendiğinde onlara karşı verilen m&uuml;cadelenin 3 ayaklı bir stratejiye dayanması gerektiği g&ouml;zlenmiştir. Birincisi, tehdit bi&ccedil;imlerini konvansiyonel, gayri nizami ya da ter&ouml;rist diye birbirinden kesin bir şekilde ayıran b&uuml;rokratik kurumlarda hibrit tehdit modeline dair bir farkındalık meydana getirmektir. İkincisi, hibrit tehditlerin faaliyet alanlarının tespit edilmesi ve bu alanda karşılaşılması muhtemel tehditler karşısında devletin mevcut kapasitesinin g&uuml;&ccedil;lendirilmesi gerekmektedir. &Uuml;&ccedil;&uuml;nc&uuml;s&uuml; ise ulusal sınırları aşan bir tehdit bi&ccedil;imi olan hibrit tehditler karşısında uluslararası iş birliği tesis etmektir.&quot;</p> <p>G&uuml;venlik b&uuml;rokrasisinin konuya ilişkin farkındalığını g&uuml;&ccedil;lendirmek amacıyla ilgili kurumların personeline eğitimler vermesinin &ouml;nemine değinilen raporda, ter&ouml;rle m&uuml;cadele eden kurumlar arasında g&uuml;&ccedil;l&uuml; ve etkin bir koordinasyonun da gerekliliğine dikkati &ccedil;ekildi.</p> <h3>Hibrit ter&ouml;re karşı devlet kapasitesi nasıl g&uuml;&ccedil;lendirilmeli?</h3> <p>Raporda, devlet kapasitesinin g&uuml;&ccedil;lendirilmesine ilişkin atılması gereken adımlardan bazıları ise ş&ouml;yle sıralandı:</p> <p>&quot;Hibrit ter&ouml;r &ouml;rg&uuml;tlerinin ortaya &ccedil;ıkmasına ve g&uuml;&ccedil;lenmesine zemin hazırlayan en &ouml;nemli akt&ouml;r&uuml;n, otorite boşluğu olduğunun bilinciyle kamu d&uuml;zeni ve g&uuml;venliğine y&ouml;nelik etkin ve sahada var olan bir g&uuml;venlik politikası y&uuml;r&uuml;tmek. Hibrit ter&ouml;r &ouml;rg&uuml;tlerini ve onları destekleyen devletleri caydırma g&uuml;c&uuml;ne sahip konvansiyonel bir orduya sahip olmak. Hibrit ter&ouml;ristlerin gayrı nizami harp tekniklerine başvurma ihtimalini dikkate alarak paramiliter gruplara karşı m&uuml;cadele etme vasfına sahip g&uuml;venlik birimlerine sahip olmak. Ter&ouml;ristlerin algı y&ouml;netimi, psikolojik savaş, kara propaganda ve dezenformasyon girişimlerine anında ger&ccedil;eklerle yanıt vermek. Kritik alt yapıların fiziksel ve siber tehditlerden korunmasına ilişkin strateji y&uuml;r&uuml;tmek.&quot;</p> <h3>PKK</h3> <p>Raporda, T&uuml;rkiye&#39;nin uzun yıllardır m&uuml;cadele ettiği b&ouml;l&uuml;c&uuml; ter&ouml;r &ouml;rg&uuml;t&uuml; PKK&#39;nın, bir yandan ter&ouml;r eylemlerini s&uuml;rd&uuml;r&uuml;rken diğer yandan da PYD aracılığıyla aldığı uluslararası destek sayesinde tanksavar f&uuml;zesi, roketatar ve gece g&ouml;r&uuml;ş sistemleri gibi ağır silah ve m&uuml;himmatlar temin ederek konvansiyonel kapasitesini g&uuml;&ccedil;lendirdiğine dikkati &ccedil;ekildi.</p> <p>PKK&#39;nın az sayıda &ouml;rg&uuml;t mensubundan oluşan k&uuml;&ccedil;&uuml;k birliklerle gayrı nizami harp taktiklerine başvurduğu, yurt i&ccedil;i ve dışında askeri noktaları hedef aldığı belirtilen raporda, &ouml;rg&uuml;t&uuml;n uyuşturucu ka&ccedil;ak&ccedil;ılığı başta olmak &uuml;zere &ccedil;ok sayıda yasa dışı ticari faaliyet y&uuml;r&uuml;tt&uuml;ğ&uuml; de kaydedildi.</p> <p>Ter&ouml;r &ouml;rg&uuml;t&uuml;n&uuml;n askeri olmayan y&ouml;ntemlerden siber saldırıları da yoğun şekilde kullandığı bildirilen raporda, kara propaganda faaliyetlerinin de &ouml;rg&uuml;t&uuml;n başvurduğu taktikler arasında yer aldığı bildirildi.</p> <p>T&uuml;rkiye&#39;nin d&uuml;zenlediği harekatlarla, PKK&#39;nın Suriye&#39;nin kuzeyinde ter&ouml;r koridoru oluşturmasına izin vermediğine ve &ouml;rg&uuml;t&uuml;n hibrit ter&ouml;r kapasitesinin zayıflatıldığına işaret edilen raporda, &quot;Hibrit bir strateji uygulayan PKK&#39;nın, klasik bir ter&ouml;r &ouml;rg&uuml;t&uuml; olarak nitelendirilmesinin eksik bir değerlendirme olacağı ve T&uuml;rkiye&#39;nin PKK ter&ouml;r&uuml;yle m&uuml;cadele kapasitesini azaltacağı değerlendirilmektedir.&quot; ifadesi yer aldı.</p> <h3>DEAŞ</h3> <p>Ter&ouml;r &ouml;rg&uuml;t&uuml; DEAŞ&#39;ın, bir yandan konvansiyonel kapasitesini g&uuml;&ccedil;lendirerek d&uuml;zenli bir ordu gibi hareket etmeye başladığı diğer yandan ise d&uuml;zensiz savaş taktiklerini kullandığı belirtilen raporda, &ouml;rg&uuml;t&uuml;n petrol ka&ccedil;ak&ccedil;ılığı gibi organize su&ccedil; faaliyetlerinde bulunduğu, eleman temini ve kitleleri etkilemek i&ccedil;in propaganda yaptığı ve siber saldırılar ger&ccedil;ekleştirdiği anlatıldı.</p> <p>Raporda, Suriye ve Irak&#39;ta &ouml;nemli kazanımlar elde eden DEAŞ&#39;ın, T&uuml;rkiye, ABD ve Rusya gibi devletlerin sahada aktif askeri varlık g&ouml;stermeleriyle hibrit ter&ouml;r stratejisini uygulama yeteneğini b&uuml;y&uuml;k &ouml;l&ccedil;&uuml;de kaybettiği ve kuruluşunda benimsediği ter&ouml;rist taktiklere geri d&ouml;nmek zorunda kaldığı kaydedildi.</p> <p>DEAŞ&#39;ın kendisine karşı en fazla m&uuml;cadele g&ouml;steren T&uuml;rkiye&#39;yi defalarca hedef aldığı anımsatılan raporda, T&uuml;rkiye&#39;nin yakın gelecekte bu &ouml;rg&uuml;t tarafından yeniden hedef alınabileceği, bu bakımdan &ouml;rg&uuml;t&uuml;n hibrit ter&ouml;r stratejisine y&ouml;nelik tedbirlerin alınmasının elzem olduğu uyarısında bulunuldu.</p> <h3>FET&Ouml;</h3> <p>Raporda, FET&Ouml;&#39;n&uuml;n de hibrit ter&ouml;r stratejisi benimsediğine işaret edilerek, &ouml;rg&uuml;t&uuml;n kamu kurumlarına sızma, casusluk, sahip olduğu medya organları aracılığıyla dezenformasyon yapma, siber saldırı ve organize su&ccedil; eylemlerinden finansman elde etme gibi faaliyetlerde bulunduğu belirtildi.</p> <p>T&uuml;rkiye&#39;de 17-25 Aralık 2013 itibarıyla FET&Ouml;&#39;ye karşı topyekun bir m&uuml;cadele başlatıldığı hatırlatılan raporda, &ouml;zellikle 15 Temmuz darbe girişiminin ardından elemanlarının kamu kurumlarından temizlenmeye başlamasıyla &ouml;rg&uuml;t&uuml;n eylem kabiliyetinin zayıflatıldığı ifade edildi.</p> <p>Raporda, &quot;Her şeye rağmen T&uuml;rkiye aleyhtarı faaliyetleri s&uuml;rd&uuml;rmeye devam eden FET&Ouml;&#39;n&uuml;n, hibrit ter&ouml;r stratejisinin kavranması ve &ouml;rg&uuml;t&uuml;n gelecekte izlemesi muhtemel hibrit stratejilere ilişkin şimdiden tedbir alınmasının faydalı olacağı değerlendirilmektedir.&quot; g&ouml;r&uuml;ş&uuml;ne yer verildi.</p>
Habere ifade bırak !
Habere ait etiket tanımlanmamış.
Okuyucu Yorumları (0)

Yorumunuz başarıyla alındı, inceleme ardından en kısa sürede yayına alınacaktır.

Yorum yazarak Topluluk Kuralları’nı kabul etmiş bulunuyor ve haber111.com sitesine yaptığınız yorumunuzla ilgili doğrudan veya dolaylı tüm sorumluluğu tek başınıza üstleniyorsunuz. Yazılan tüm yorumlardan site yönetimi hiçbir şekilde sorumlu tutulamaz.