Trump'ın 'barış' vizyonu: Kimliksiz, topraksız ve bağımlı Filistin

DÜNYA (AA) - Anadolu Ajansı | 03.02.2020 - 14:38, Güncelleme: 27.10.2022 - 05:59
 

Trump'ın 'barış' vizyonu: Kimliksiz, topraksız ve bağımlı Filistin

Küresel liderliğin ABD öncülüğünde otantizme evrilmesi, kendi dini temalarını öncelemesi ve ittifaklarını da bunlar üzerinden şekillendirmesi, Filistin siyasetinin ve toplumunun taleplerinin görmezden gelinmesine yol açıyor.
<p>ABD Başkanı Donald Trump, selefleri gibi, İsrail ve Filistin arasında barışı tesis etmek gayesiyle kendi planını kamuoyuna a&ccedil;ıkladı. Planın tam ismi &ldquo;Refaha Giden Barış: Filistin ve İsrail Halklarının Yaşamlarını Geliştirmeye D&ouml;n&uuml;k Bir Vizyon&rdquo; olarak belirlendi. Bu dok&uuml;man yaklaşık y&uuml;z altmış sayfayı buluyor. Planın siyasi ve iktisadi &ccedil;er&ccedil;eveden oluşan iki ana b&ouml;l&uuml;m&uuml;n&uuml;n olması, Trump&rsquo;ın aslında Filistin ve İsrail meselelerine bakışındaki temel &ccedil;ıpaları veriyor. İsrail ve Filistin meselesini bu iki ana eksenle sınırlamak, &ccedil;&ouml;z&uuml;me kavuşturulması gereken esas konuların g&ouml;zden ka&ccedil;ırılmasına sebep oluyor. Filistin&rsquo;in toprak, kimlik ve egemenlik yokluğuna nazaran, ona bu a&ccedil;ılardan bir varlık kazandırmak ise planın i&ccedil;eriğinde ve ruhunda rastlanılmayan konular olarak &ouml;ne &ccedil;ıkıyor.</p> <p>Trump&rsquo;ın vizyon planının esas kurgulayıcısı ise damadı Jared Kushner. Kushner&rsquo;in İsrail&rsquo;e ilgisi ise yeni bir ger&ccedil;eklik değil. Kushner İsrail&rsquo;e sık ziyaretler d&uuml;zenliyor. Kushner&rsquo;in İsrail&rsquo;i anlamadaki temel referanslarının ise sahip olduğu dini anlayış olduğu g&ouml;ze &ccedil;arpıyor. Kushner Ortodoks Yahudi anlayışın &ouml;nemli temsilcilerinden Rav Mendel Schneerson ve onunla bağlantılı olan Kuzey Afrikalı Yahudi ruhani Rav Yosiyahu Pinto&rsquo;nun takip&ccedil;isi. G&uuml;&ccedil;l&uuml; ve arzulu mesiyanik (mesih&ccedil;i) beklentileri olan bu kişiler, İsrail&rsquo;i politik ve inşa edilmiş bir &uuml;lkeden ziyade ezeli, kadim ve par&ccedil;alanamaz ilahi bir alan olarak g&ouml;r&uuml;yorlar. Kushner ve ekibinin Batı Şeria&rsquo;da kalan Yahudi yerleşimlerinden vazge&ccedil;memesindeki ısrar ve planın İsrail&rsquo;in egemenlik yetkilerini anılan hat boyunca derinleştirmesine cevaz vermesi, bu t&uuml;rden bir zihinsel arka planın &uuml;r&uuml;n&uuml; olsa gerek.</p> <p>Trump y&ouml;netimi İsrail-Filistin ilişkilerini ele alırken hassas bir diplomatik anlayış benimseyen seleflerinden iki y&ouml;nde ayrıştı: 6 Aralık 2017&rsquo;de Kud&uuml;s&rsquo;&uuml;n İsrail&rsquo;in başkenti olarak tanınması ve 18 Eyl&uuml;l 2019&rsquo;da Batı Şeria&rsquo;daki Yahudi yerleşimlerinin uluslararası hukuka uygun olduğunu ilan etmesi.</p> <p>Trump&rsquo;ın danışmanı Kushner ve ABD&rsquo;nin İsrail B&uuml;y&uuml;kel&ccedil;isi David Melech Friedman İsrail&rsquo;in Batı Şeria ve &Uuml;rd&uuml;n vadisine doğru egemenlik kurmasını İsrail&rsquo;de d&uuml;zenlenecek erken se&ccedil;imler (2 Mart) sonrasına bırakmasını ve bu konuyu ele alacak ortak bir komitenin &ccedil;alışmalarının bitmesi gerektiğini s&ouml;ylediler.</p> <p>&nbsp;</p> <p>ABD&rsquo;nin İsrail&rsquo;e jeopolitik ve egemenlik revizyonuna imk&acirc;n verecek alanlar a&ccedil;ması, İsrail&rsquo;de var olan sağ siyasi k&uuml;lt&uuml;r&uuml;n ucunda yer alan akt&ouml;rlerin taleplerini merkeze taşıdı. İsrail&rsquo;de siyasetin jeopolitik vasıtasıyla tekrar d&uuml;zenlenmesi ise iktidar partisi Likud&rsquo;un yerleşimci hareketin taleplerini de i&ccedil;erebilecek bir konuma eriştiğini g&ouml;sterdi. Likud&rsquo;un par&ccedil;alı sağ bileşenleri (dinci-milliyet&ccedil;iler, yerleşimciler) toplamak konusunda g&ouml;sterdiği başarı g&uuml;n ge&ccedil;tik&ccedil;e sağlamlaşıyor. İsrail&rsquo;in merkez siyaseti ise kendini, Trump&rsquo;ın a&ccedil;ıkladığı plan dolayısıyla, siyasi manevra alanını daraltmama stratejisi istikametinde bir konum almaya zorladı. Mavi-Beyaz (Kahol Lavan) Partisi lideri Benny Gantz&rsquo;ın Trump&rsquo;ın davetlisi olarak ABD&rsquo;ye &ccedil;ağrılması &ouml;nemli bir gelişmeydi. Gantz&rsquo;ın Trump&rsquo;ın vizyon planına y&ouml;nelik verdiği ılımlı mesajlar, İsrail&rsquo;de sol ve sağ arasında daha b&uuml;y&uuml;k bir farklılaşma oluşturacak arg&uuml;manları da eritiyor.</p> <p>Trump&rsquo;ın vizyon planının Filistin siyaseti a&ccedil;ısından kısa vadeli etkisi, Mahmud Abbas liderliğindeki yerleşik Filistin siyasetinin n&uuml;fuzunu bir s&uuml;re daha korumasına imk&acirc;n vermesidir. Vizyon planının Filistin&rsquo;den taleplerinin ise azami bir eksene oturduğu g&ouml;r&uuml;l&uuml;yor. Plana g&ouml;re Filistin y&ouml;netimi İsrail&rsquo;in rızası olmadan herhangi bir uluslararası kuruluşa katılma girişiminden ka&ccedil;ınacak; Uluslararası Ceza Mahkemesi (UCM), Uluslararası Adalet Divanı (UAD) ve diğer t&uuml;m mahkemeler nezdinde İsrail devletine, ABD ve vatandaşlarına karşı a&ccedil;ılan t&uuml;m davalar geri &ccedil;ekilecek; Interpol veya İsrail dışındaki herhangi bir akt&ouml;r&uuml;n hukuk sistemi nezdinde ABD veya İsrail vatandaşlarına karşı eyleme ge&ccedil;ilmeyecek; Filistin y&ouml;netimi y&uuml;r&uuml;rl&uuml;kteki yasalarını ABD yasalarıyla uyumlu olacak bir şekilde değiştirecek; &ldquo;İsrail-Filistin Barış Anlaşması&rdquo; bu şartların yerine getirilmesinden sonra taraflarca imzalanacak ve Mahkum ve Şehit Yakınlarına &Ouml;deme Fonları kapatılacak. Bu gerekliliklerin yerine getirilmesinden sonra, nihai aşamada taraflar Filistin devletini tanıyacaklar. Vizyon planına g&ouml;re, bu taleplerin diğer &ouml;nemli ayağı ise Gazze&rsquo;nin tamamen silahsızlandırılmasına dayanıyor. Gazze&rsquo;nin silahsızlandırılması sonrasında, y&ouml;netiminin Filistin devletine veya uluslararası bir organa devredebileceği de ekleniyor.</p> <p>&nbsp;</p> <p>Vizyon planı iki devletli bir &ccedil;&ouml;z&uuml;me y&ouml;nelik uygulanabilir, ger&ccedil;ek&ccedil;i bir vizyon sunmuyor; barışı getirmekten uzak g&ouml;r&uuml;n&uuml;yor. Planın en k&acirc;rlı &ccedil;ıkanı ise yeniden se&ccedil;ilme şansını artıran Trump ve İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu. Trump&rsquo;ın Senato&rsquo;daki azil s&uuml;reci yoğunlaşırken Evanjelik oy tabanının isteklerine y&ouml;nelmesi, dikkatleri &uuml;zerinden dağıtmak ve se&ccedil;ime yaklaşırken halk desteğini tahkim etmek i&ccedil;in iyi bir fırsat olarak sivriliyor. Netanyahu ise İsrail&rsquo;de yolsuzluk su&ccedil;lamalarıyla aşınan siyasi kariyerini b&uuml;y&uuml;k bir jeopolitik kazan&ccedil;la &ouml;rtme derdinde. Ayrıca ikisinin de s&ouml;ylemi birbirine benziyor. Her iki lider de etnik veya k&uuml;lt&uuml;rel rahatsızlıkları siyasi kazanca tahvil etmede ustalar. Trump-Netanyahu ortaklığı salt jeopolitik &ccedil;ıkar ortaklığına dayanmıyor, ayrıca siyasi s&ouml;ylemlerindeki uyum da birlikte hareket etmelerini bir hayli kolaylaştırıyor.</p> <p>Filistin halkının toprak, kimlik ve egemenlik yokluğuna tutarlı bir yanıt &uuml;retebilecek siyasi program ise ufukta g&ouml;r&uuml;nm&uuml;yor. K&uuml;resel liderliğin ABD &ouml;nc&uuml;l&uuml;ğ&uuml;nde otantizme evrilmesi, kendi dini temalarını &ouml;ncelemesi ve ittifaklarını da bunlar &uuml;zerinden şekillendirmesi, Filistin siyasetinin ve toplumunun taleplerinin g&ouml;rmezden gelinmesine yol a&ccedil;ıyor. Filistin&rsquo;de ve İsrail&rsquo;de umut veren gelişmeler ise demografide g&ouml;r&uuml;len değişimin bir s&uuml;re sonra siyasi k&uuml;lt&uuml;re yansıyacak olması ve eninde sonunda temsil imk&acirc;nı bulması.</p> <p>[Kud&uuml;s İbrani &Uuml;niversitesi Truman Center&rsquo;da ve Brandeis &Uuml;niversitesi Schusterman Modern İsrail Araştırmaları Merkezi&rsquo;nde misafir araştırmacı olarak bulunan G&ouml;khan &Ccedil;ınkara İsrail, Filistin siyaseti, Yahudi d&uuml;nyası ve Ortadoğu toplumları ve siyaseti konularında akademik &ccedil;alışmalar y&uuml;r&uuml;t&uuml;yor]</p>
Küresel liderliğin ABD öncülüğünde otantizme evrilmesi, kendi dini temalarını öncelemesi ve ittifaklarını da bunlar üzerinden şekillendirmesi, Filistin siyasetinin ve toplumunun taleplerinin görmezden gelinmesine yol açıyor.
<p>ABD Başkanı Donald Trump, selefleri gibi, İsrail ve Filistin arasında barışı tesis etmek gayesiyle kendi planını kamuoyuna a&ccedil;ıkladı. Planın tam ismi &ldquo;Refaha Giden Barış: Filistin ve İsrail Halklarının Yaşamlarını Geliştirmeye D&ouml;n&uuml;k Bir Vizyon&rdquo; olarak belirlendi. Bu dok&uuml;man yaklaşık y&uuml;z altmış sayfayı buluyor. Planın siyasi ve iktisadi &ccedil;er&ccedil;eveden oluşan iki ana b&ouml;l&uuml;m&uuml;n&uuml;n olması, Trump&rsquo;ın aslında Filistin ve İsrail meselelerine bakışındaki temel &ccedil;ıpaları veriyor. İsrail ve Filistin meselesini bu iki ana eksenle sınırlamak, &ccedil;&ouml;z&uuml;me kavuşturulması gereken esas konuların g&ouml;zden ka&ccedil;ırılmasına sebep oluyor. Filistin&rsquo;in toprak, kimlik ve egemenlik yokluğuna nazaran, ona bu a&ccedil;ılardan bir varlık kazandırmak ise planın i&ccedil;eriğinde ve ruhunda rastlanılmayan konular olarak &ouml;ne &ccedil;ıkıyor.</p> <p>Trump&rsquo;ın vizyon planının esas kurgulayıcısı ise damadı Jared Kushner. Kushner&rsquo;in İsrail&rsquo;e ilgisi ise yeni bir ger&ccedil;eklik değil. Kushner İsrail&rsquo;e sık ziyaretler d&uuml;zenliyor. Kushner&rsquo;in İsrail&rsquo;i anlamadaki temel referanslarının ise sahip olduğu dini anlayış olduğu g&ouml;ze &ccedil;arpıyor. Kushner Ortodoks Yahudi anlayışın &ouml;nemli temsilcilerinden Rav Mendel Schneerson ve onunla bağlantılı olan Kuzey Afrikalı Yahudi ruhani Rav Yosiyahu Pinto&rsquo;nun takip&ccedil;isi. G&uuml;&ccedil;l&uuml; ve arzulu mesiyanik (mesih&ccedil;i) beklentileri olan bu kişiler, İsrail&rsquo;i politik ve inşa edilmiş bir &uuml;lkeden ziyade ezeli, kadim ve par&ccedil;alanamaz ilahi bir alan olarak g&ouml;r&uuml;yorlar. Kushner ve ekibinin Batı Şeria&rsquo;da kalan Yahudi yerleşimlerinden vazge&ccedil;memesindeki ısrar ve planın İsrail&rsquo;in egemenlik yetkilerini anılan hat boyunca derinleştirmesine cevaz vermesi, bu t&uuml;rden bir zihinsel arka planın &uuml;r&uuml;n&uuml; olsa gerek.</p> <p>Trump y&ouml;netimi İsrail-Filistin ilişkilerini ele alırken hassas bir diplomatik anlayış benimseyen seleflerinden iki y&ouml;nde ayrıştı: 6 Aralık 2017&rsquo;de Kud&uuml;s&rsquo;&uuml;n İsrail&rsquo;in başkenti olarak tanınması ve 18 Eyl&uuml;l 2019&rsquo;da Batı Şeria&rsquo;daki Yahudi yerleşimlerinin uluslararası hukuka uygun olduğunu ilan etmesi.</p> <p>Trump&rsquo;ın danışmanı Kushner ve ABD&rsquo;nin İsrail B&uuml;y&uuml;kel&ccedil;isi David Melech Friedman İsrail&rsquo;in Batı Şeria ve &Uuml;rd&uuml;n vadisine doğru egemenlik kurmasını İsrail&rsquo;de d&uuml;zenlenecek erken se&ccedil;imler (2 Mart) sonrasına bırakmasını ve bu konuyu ele alacak ortak bir komitenin &ccedil;alışmalarının bitmesi gerektiğini s&ouml;ylediler.</p> <p>&nbsp;</p> <p>ABD&rsquo;nin İsrail&rsquo;e jeopolitik ve egemenlik revizyonuna imk&acirc;n verecek alanlar a&ccedil;ması, İsrail&rsquo;de var olan sağ siyasi k&uuml;lt&uuml;r&uuml;n ucunda yer alan akt&ouml;rlerin taleplerini merkeze taşıdı. İsrail&rsquo;de siyasetin jeopolitik vasıtasıyla tekrar d&uuml;zenlenmesi ise iktidar partisi Likud&rsquo;un yerleşimci hareketin taleplerini de i&ccedil;erebilecek bir konuma eriştiğini g&ouml;sterdi. Likud&rsquo;un par&ccedil;alı sağ bileşenleri (dinci-milliyet&ccedil;iler, yerleşimciler) toplamak konusunda g&ouml;sterdiği başarı g&uuml;n ge&ccedil;tik&ccedil;e sağlamlaşıyor. İsrail&rsquo;in merkez siyaseti ise kendini, Trump&rsquo;ın a&ccedil;ıkladığı plan dolayısıyla, siyasi manevra alanını daraltmama stratejisi istikametinde bir konum almaya zorladı. Mavi-Beyaz (Kahol Lavan) Partisi lideri Benny Gantz&rsquo;ın Trump&rsquo;ın davetlisi olarak ABD&rsquo;ye &ccedil;ağrılması &ouml;nemli bir gelişmeydi. Gantz&rsquo;ın Trump&rsquo;ın vizyon planına y&ouml;nelik verdiği ılımlı mesajlar, İsrail&rsquo;de sol ve sağ arasında daha b&uuml;y&uuml;k bir farklılaşma oluşturacak arg&uuml;manları da eritiyor.</p> <p>Trump&rsquo;ın vizyon planının Filistin siyaseti a&ccedil;ısından kısa vadeli etkisi, Mahmud Abbas liderliğindeki yerleşik Filistin siyasetinin n&uuml;fuzunu bir s&uuml;re daha korumasına imk&acirc;n vermesidir. Vizyon planının Filistin&rsquo;den taleplerinin ise azami bir eksene oturduğu g&ouml;r&uuml;l&uuml;yor. Plana g&ouml;re Filistin y&ouml;netimi İsrail&rsquo;in rızası olmadan herhangi bir uluslararası kuruluşa katılma girişiminden ka&ccedil;ınacak; Uluslararası Ceza Mahkemesi (UCM), Uluslararası Adalet Divanı (UAD) ve diğer t&uuml;m mahkemeler nezdinde İsrail devletine, ABD ve vatandaşlarına karşı a&ccedil;ılan t&uuml;m davalar geri &ccedil;ekilecek; Interpol veya İsrail dışındaki herhangi bir akt&ouml;r&uuml;n hukuk sistemi nezdinde ABD veya İsrail vatandaşlarına karşı eyleme ge&ccedil;ilmeyecek; Filistin y&ouml;netimi y&uuml;r&uuml;rl&uuml;kteki yasalarını ABD yasalarıyla uyumlu olacak bir şekilde değiştirecek; &ldquo;İsrail-Filistin Barış Anlaşması&rdquo; bu şartların yerine getirilmesinden sonra taraflarca imzalanacak ve Mahkum ve Şehit Yakınlarına &Ouml;deme Fonları kapatılacak. Bu gerekliliklerin yerine getirilmesinden sonra, nihai aşamada taraflar Filistin devletini tanıyacaklar. Vizyon planına g&ouml;re, bu taleplerin diğer &ouml;nemli ayağı ise Gazze&rsquo;nin tamamen silahsızlandırılmasına dayanıyor. Gazze&rsquo;nin silahsızlandırılması sonrasında, y&ouml;netiminin Filistin devletine veya uluslararası bir organa devredebileceği de ekleniyor.</p> <p>&nbsp;</p> <p>Vizyon planı iki devletli bir &ccedil;&ouml;z&uuml;me y&ouml;nelik uygulanabilir, ger&ccedil;ek&ccedil;i bir vizyon sunmuyor; barışı getirmekten uzak g&ouml;r&uuml;n&uuml;yor. Planın en k&acirc;rlı &ccedil;ıkanı ise yeniden se&ccedil;ilme şansını artıran Trump ve İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu. Trump&rsquo;ın Senato&rsquo;daki azil s&uuml;reci yoğunlaşırken Evanjelik oy tabanının isteklerine y&ouml;nelmesi, dikkatleri &uuml;zerinden dağıtmak ve se&ccedil;ime yaklaşırken halk desteğini tahkim etmek i&ccedil;in iyi bir fırsat olarak sivriliyor. Netanyahu ise İsrail&rsquo;de yolsuzluk su&ccedil;lamalarıyla aşınan siyasi kariyerini b&uuml;y&uuml;k bir jeopolitik kazan&ccedil;la &ouml;rtme derdinde. Ayrıca ikisinin de s&ouml;ylemi birbirine benziyor. Her iki lider de etnik veya k&uuml;lt&uuml;rel rahatsızlıkları siyasi kazanca tahvil etmede ustalar. Trump-Netanyahu ortaklığı salt jeopolitik &ccedil;ıkar ortaklığına dayanmıyor, ayrıca siyasi s&ouml;ylemlerindeki uyum da birlikte hareket etmelerini bir hayli kolaylaştırıyor.</p> <p>Filistin halkının toprak, kimlik ve egemenlik yokluğuna tutarlı bir yanıt &uuml;retebilecek siyasi program ise ufukta g&ouml;r&uuml;nm&uuml;yor. K&uuml;resel liderliğin ABD &ouml;nc&uuml;l&uuml;ğ&uuml;nde otantizme evrilmesi, kendi dini temalarını &ouml;ncelemesi ve ittifaklarını da bunlar &uuml;zerinden şekillendirmesi, Filistin siyasetinin ve toplumunun taleplerinin g&ouml;rmezden gelinmesine yol a&ccedil;ıyor. Filistin&rsquo;de ve İsrail&rsquo;de umut veren gelişmeler ise demografide g&ouml;r&uuml;len değişimin bir s&uuml;re sonra siyasi k&uuml;lt&uuml;re yansıyacak olması ve eninde sonunda temsil imk&acirc;nı bulması.</p> <p>[Kud&uuml;s İbrani &Uuml;niversitesi Truman Center&rsquo;da ve Brandeis &Uuml;niversitesi Schusterman Modern İsrail Araştırmaları Merkezi&rsquo;nde misafir araştırmacı olarak bulunan G&ouml;khan &Ccedil;ınkara İsrail, Filistin siyaseti, Yahudi d&uuml;nyası ve Ortadoğu toplumları ve siyaseti konularında akademik &ccedil;alışmalar y&uuml;r&uuml;t&uuml;yor]</p>
Habere ifade bırak !
Habere ait etiket tanımlanmamış.
Okuyucu Yorumları (0)

Yorumunuz başarıyla alındı, inceleme ardından en kısa sürede yayına alınacaktır.

Yorum yazarak Topluluk Kuralları’nı kabul etmiş bulunuyor ve haber111.com sitesine yaptığınız yorumunuzla ilgili doğrudan veya dolaylı tüm sorumluluğu tek başınıza üstleniyorsunuz. Yazılan tüm yorumlardan site yönetimi hiçbir şekilde sorumlu tutulamaz.