İSLAM BİLİM ADAMLARI EBİ-ÜL İZ EL CEZERİ 1

İSLAM BİLİM ADAMLARI EBİ-ÜL İZ EL CEZERİ 1 Ebû’l İz İsmail İbni Rezzaz El Cezerî (1136, Cizre, Şınak; 1206, Cizre) 1136 yılında Cizre’nin Tor mahallesinde dünyaya gelmiş ve lakabını yaşadığı şehirden almıştır. İslâm’ın Altın Çağında çalışmalar yapan Müslüman, Arap hezârfen, mucit ve mühendis, Sibernetikçi ve dünya bilim tarihinde ilk robotu yapıp çalıştıran kişi olarak bilinen El Cezeri'nin Leonado da Vinci’ye ilham kaynağı olduğu nakledilmektedir. Sibernetik alanın kurucusu kabul edilen, fizikçi, robot ve matrix ustası bilim insanı El-Cezeri, lakabını yaşadığı şehirden almıştır. El Cezeri, öğrenimini Camia Medresesi'nde tamamlayarak, fizik ve mekanik alanlarında yoğunlaşmış ve pek çok ilke ve buluşa imza atmıştır. Bir çalışmaya göre El-Cezeri bir zanaatkâr geleneğinin parçası olup, bu nedenle bir mucitten daha çok, cihazların teknolojisinden ziyade işçiliğine ilgi duyan, pratik bir mühendistir. Makineleri genellikle teorik hesaplama yerine deneme yanılma yoluyla ortaya çıkarmıştır. Otto Mayr’a göre kitapların tarzı modern anlamda "kendin yap" kitaplarına benziyor. El Cezerî’nin yaptığı otomatik makineler günümüz mekanik ve sibernetik bilimlerinin temel taşlarını oluşturmaktadır. Mekanik hareketlerden mühendislikte faydalanmayı ihtiva eden önemli kitabını “El Câmi-u’l Beyn’el İlmî ve El-Amelî’en Nâfi fî Sınâ'ati'l Hiyel” adlı eserinde ortaya koymuştur. Cezeri bu kıtabı ile 50'den fazla cihazın kullanım esaslarını ve faydalanma imkanlarını, çizimlerle göstermiş, tatbikata çevrilmeyen her teknik ilmin, doğru ile yanlış arasında kalacağını söylemiştir. Bu kitabın özgün kopyası günümüze kadar ulaşamadıysa da bazı kopyaları Kuzey Amerika ve Avrupa'daki bazı kütüphaneler ve müzelerde bulunmaktadır. Kendi tarafından yazılmış bir kaç icadını anlatan orijinal eserler ise dünyanın çeşitli yerlerinde bulunmaktadır. Günümüze ulaşmış en eski el yazması İstanbul'da bulunan Topkapı Sarayı'ndaki “Olağanüstü Mekanik Araçlar” bilgisi hakkında bir kitaptır. Diğer eserleri ise; Bodleian Kütüphanesi, Leiden Üniversitesi Kütüphanesi, Chester Beatty Kütüphanesi ve Avrupa'nın birkaç başka kütüphane ve müzesinde bulunmaktadır. Prof. Dr. Cahit Kurbanoğlu