BU YIL ARILARDA MEYDANA GELEN KIŞ ÖLÜMLERİ

BU YIL ARILARDA MEYDANA GELEN KIŞ ÖLÜMLERİ Bal arıları sosyal yaratıklardır. Toplu halde yaşarlar. Bal arıları asla birey olarak hayatiyetlerini sürdüremezler. Arılar genellikle sonbahardan kışa girdikleri gibi bahara çıkmazlar. Mutlaka arı sayısında bir azalma olur. Bunu arıcılık yapanlar bilir. Bunun sebepleri vardır. Bu sebeplerin başında kışlık yiyecek, balın eksik olmasıdır, arılar soğuktan değil açlıktan ölürler. Bu sebeple arı ailesinin durumuna göre kışlık yiyeceği kovanda bırakılmalı. Hatta bahara çıkınca Ana Arı’nın yumurtlaması için erken ilkbahara da yiyecek bulunmalı ya da yedirmek gerekir. Erken ilkbaharda, Ana Arı soyunun devamını sağlamak için yumurtlar. Baharın ilk zamanlarında polen baldan önce kovana getirilir çünkü bu dönemde henüz bal özü oluşmamıştır. Getirilen polenlerden arı sütü hazırlanır, yavrular yedirilir ve petekler kabartılır. Soğuk bölgelerde kışlayan arılarda salkım bozulmadığından bal tüketimi az olur lakin Ege Bölgesi gibi kışın sıcak soğuk dalgalanmasında sıcak günlerde arı dışarı çıkar dolaşır ama bal polen bulamaz, çalıştığı için acıkır ve bal tüketimi çok olur, çalışan arı erken kocalır. Bu durumda içerideki bal yetersiz olursa mutlaka şurup/kek ile yedirmek gerekir. Erken ilkbaharda arıyı yedirmek Ana Arıyı yumurtlamaya teşvik eder. Teknik arıcılığı ilimle birleştirerek yürütmek gerekir. Aksi takdirde bazı konuları gözden kaçırıp kovanları komple söndürebiliriz. Geçtiğimiz 2021 yılı yaz çok kurak geçti; sonbaharda da yağmur yağmadı. Dolayısıyla çiçekler açmadı. Yılın çok zor geçirileceği belli ve bir gelir beklenmedi. Arıcıların bal verimi 50-60’a varan oranda düştü. Buna bağlı olarak polen verimi de düşük oldu. Zaten polen verimi düşük olunca bal üretiminin de azalır. Geçen yılın kurak geçmesi polen akışını düşürdü arı ürünlerini azalttığı gibi işçi arı üremesini de azalttı. Geç sonbaharda bir şeyi biz gözden kaçırdık! Polen akışının az olduğu ve Ana Arının yumurtlamadığını. Sonbaharda çalışan arı kocaldı! Kovanda yeterince polen olmadığından da kışın Ana Arı yumurtlamadı. Kışın soğuk geçmesi ve uzaması da arının ölümüne sebep oldu. Son bahar sağımından sonra yağmur yağmadı, kış soğuklarına kadar bu durum devam ettiğinden Ana Arı yumurtlamadı ya da az yumurtladı. Çünkü polen ve bal az ya da hiç olmadı. Ana arı yumurtlasa da larvalar yedirilemeyeceğinden işçi arılar çıkmayacaktı. Bal olsa da yavruyu besleyecek polen olmadığından Ana Arı yumurtlamadı. Sonbaharda arılar her hâlükârda çalıştı. Yazın çalışan arının ömrü ortalama kırk beş (45) gün olduğundan ki bu oran çalışan arıda en fazla altmış (60) gündür. Hâlbuki genç işçi arılarla kışa giren arıların ömrü kapalı sistemde altı-yedi (6-7) aydır. Polen akışı yeteri olmadığında da Ana Arı yumurtlamadı ya da yeteri yumurta bırakmadı. Yani genç arılarla koloniler kışa giremedi. Yazın arı ömrü 45 gün olsa da kışın çalışmayan arıların ömrü 6-7 ay olur. Bu yıl sonbahar çalışan arılarla arı aileleri kışa girdi yani kocalmış arılarla. Salkım bozulmayan arılarda arının ömrü uzun olur ve bahara çıkar. Kış mevsiminde hava zaman zaman sıcak giderse salkım bozulur da arı dışarı çıkar çiçek aramaya giderse ömrü daha da kısalır. Zaten arı kışa girerken kocalmıştı. Soğuk bölgelerde kışın kıpırdamasa da sıcak bölgelerde zaman zaman arı dışarıya çıktı ve akşam soğuğuna kalınca da kovana dönemedi. Kovana dönse de soğuklar Şubat sonu ve Mart ayında devam ettiğinden kocalmış işçi arıların ömrü bahara çıkmaya yetmedi. Kovanda bal olsa ya da yedirilse de arının ölümünün açlıkla ilgisi yok, sonbaharda çalışıp kocalan arıların ömrü yetmemesi. Bunun sebebi sonbaharda polenin yeterli olmaması ve ana arının yumurtlamaması ya da yeterince yumurtlamamasıdır. Geç sonbahardan kışa giren arılar genç işçi arılarla girmesi gerekirdi. Dolayısıyla bu yıl itibariyle bahara çıkarken Anadolu’da arılarımızın birçoğunu kaybedeceğiz; bazı bölgelerde çok bazı bölgelerde az. Bu durumun şu an bir çözümü yok. Yalnız geçmiş yıllarda da bu olaylara rastlanıldı. Bu olağanüstü durumun yedirmek ya da kovanda bulunan bal ile ilgisi yok. Kovanda fazla bal olsa da sonuç aynı olacaktı. Olay tamamen son bahardaki polen akışıyla ilgilidir. İleriki yıllarda bir çözüm bulunabilir mi? Konuyla ilgili araştırmalarımıza devam edeceğiz. Sonuç olarak şunu söylemek doğru olur. Sonbahardaki polen akışı az olduğundan, Ana Arı yeterince yumurtlamadı. Dolayısıyla kovandaki arılar kocalmıştı, bahara çıkmaya ömürleri kifayet etmedi. Bu durum bölgelere göre değiştiğinden bazı yörelerde bitki varlığının durumuna göre az da olsa polen akışı oldu ve Ana Arı yumurtladı. Zayıf da olsa koloni bahara çıkmayı başardı. Bunun için içerde kaldığı her gün arının aleyhine geçmektedir. Kovanda bal olsa da eğer polen gelmiyorsa Ana arı yumurtlamayı azaltır çünkü larvalar polen ile beslenir; arı sütü polenden hazırlanır. Bütün arıcılara bol kazançlı bir yıl dileğimizle. Mahir Adıbeş Uzman Veteriner Hekim