Aile Çocuğa Değerleri Nasıl Öğretebilir?

Aile Çocuğa Değerleri Nasıl Öğretebilir? Toplumlarda uygulanan adetler vardır. Örneğin; bizim toplumumuzda büyüklerin elini öpmek, küçüklere bayram harçlığı vermek, gelin almaya gitmek, kına geceleri, gece tırnak kesmemek vb. gibi… Bunlar bir topluma ait olan, her toplum için geçerli olmayan kurallardır. Bu kurallar, zamanla değişime uğramakta ve toplumdan topluma değişmektedir.   Değer ise; her toplumda kabul edilen ve uygulanmadığı durumda kişi ve topluma zarar veren öğeleri tanımlamaktadır. Sorumluluk almamak, dürüst olmamak gibi…     Son zamanlarda yeni nesilde fark ettiğimiz bir şey var ki, değerler konusunda zayıflar.   Değerler kişiden kişiye taşınarak ayakta kalırlar. Kuşkusuz değerlerin eğitimi ailede başlar ve kuşaktan kuşağa aktarılır. Ekonomik sorunlar, anne babanın eve geç gelmesi, çocuğa yeterli ilgi ve zaman verememesi, ebeveynlerin psikolojik durumları, aile içi sorunların varlığı, boşanmaların artması, teknolojik alet kullanımının fazlalığı, akraba ve komşularla görüşmelerin azalması, göç gibi nedenler, iletişim ve modelliğin azalması değerlerin zayıflamasına neden olabilmektedir.   Anne-babaların çocuklarına öğretmesi  gereken başlıca olumlu değerler hangileri olmalı?   Sevgi, saygı, sorumluluk, cesaret, yardımseverlik, dürüstlük, güven, hoşgörü, alçakgönüllülük, empati, kanaatkarlık, çalışkanlık, sabır, keyif, umut, sabır, misafirperverlik, ahlak (iyi-kötü-vicdanı kapsıyor), vatanseverlik, adalet duygusu gibi değerlerimiz. Değerleri Çocuklara Nasıl Öğretebiliriz?   Çocuklara basit tanımlarla bilgi verme, oyun içinde çalışılan değeri öğretme, konu ile ilgili şiir, şarkı, resim, etkinlik yaptırma, öykü, drama çalışmalarını kullanma yöntemleri en etkili ve kalıcı yöntemler olacaktır.   Değerlerle ilgili genel olarak anne-babalara ne gibi görevler düşmekte?   • Değerler eğitimi evde başlamalıdır. Anne babanın çocuğuna örnek olması ve zamanı geldiğinde anlatarak örnekleme yapmaları önemlidir.   • Çocuklarına zaman ayırmaları, oyun oynamaları, sohbet etmeleri, kitap okumaya özendirmeleri, farklı ortam ve mekanlarda bulunmaları, diğer kişilerle görüşme, gezi, sergi vb. zengin uyaran sunmaları hem iletişimi güçlendirecek hem de farklı deneyimler kazanmalarını sağlayacaktır.   • Çocuğun televizyon ve bilgisayar karşısında çok zaman geçirmemesi, çeşitli etkinliklere zaman ayrılabilmesini sağlar.   • Ebeveynlerin çocuklarıyla empatiye dayalı doğru iletişimi kurabilmeleri ve çocuklarına empati kurmayı öğretmeleri gerekir. Böylelikle çocuk, arkadaşları ile de iyi ilişkiler kuracak, okulda, evde ve çevresinde sevilecek, ilişkilerinde başarılı olacaktır. • Ebeveynlerin, çocuklarına sorumluluk vererek sorumluluk almayı öğretmeleri gereklidir.   • Çocuklarını gerekli durumlarda kendi karar vermesi için yüreklendirmeleri, olaylara iyimser bakmayı öğretmeleri, toplumsal hizmetlere katılmalarını sağlamaları, diğer insanlara yardım etmeyi, işbirliğinin ve dürüstlüğün önemini vurgulamaları, herhangi bir sorunla karşılaştıkları zaman sorunla nasıl baş edeceklerini öğretmeleri, konuşma yeteneğinin gelişmesi için çocuklarıyla bol bol sohbet etmeleri ve davranışlarıyla örnek olmaları gerekir. Unutmamalıdır ki çocuk, anne-babayı taklit ederek büyür.    Öğretmenin Tutumları Neden Önemlidir?   Öğretmen, çocuklara öğrettikleri ile onların bakışını geliştirmeyi ve değiştirmeyi amaçlar. Çocukların farklı bakış açısı geliştirebilmelerini sağlar. Öğretmen öğretme tekniği ve modelliği ile çocuğun gelişiminde ailesiyle birlikte en önemli role sahiptir. Değerlerin öğretilmesi konusunda da kullandığı etkin ve sağlıklı yöntemler öğrenmenin kalıcı olmasını sağlar.   Öğrencilerin genel seviyesi ve konunun ilgilerini ne kadar çektiği, öğrenmelerinde önemli noktalardır. Öğrenilecek konu için merak uyandırmak,  araştırma ve sorgulama yapmaları açısından faydalı yöntemlerdir. Öğretilecek konu hakkında ön bilgi vermek, öğrenen kişinin bağlantılar kurabilmesi ve yeni bilgilere hazır olmalarını sağlar. Örnekler vermek, karşılaştırmalar yapmak, araştırmanın sağlanması, interaktif katılım, tekrar ve en son bilgilerin kontrolü ve yerleşmesi çalışmaları izlenecek yollar olmalıdır.    Bir Hikaye Yaşlı Kızılderili reis kulübesinin önünde torunuyla oturmuş, az ötede birbiriyle boğuşup duran iki köpeği izliyorlardı. Köpeklerden biri beyaz diğeri siyahtı ve on iki yaşındaki çocuk kendini bildi bileli o köpekler dedesinin kulübesi önünde duruyorlardı. Dedesinin sürekli göz önünde tuttuğu iki iri köpekti bunlar. Çocuk, kulübeyi korumak için biri yeterli gözükürken niye ötekinin de olduğunu, hem niye renklerinin ille de siyah ve beyaz olduğunu anlamak istiyordu artık. O merakla sordu dedesine; -Dede bu iki köpeği niye hep kulübenin önünde tutuyorsun? Hem de niye biri siyah diğeri beyaz? Yaşlı reis, bilgece gülümsedi ve torununun sırtını sıvazladı ve: -Onlar benim için iki simgedir. Çocuk : -Neyin simgesi? -İyilik ile kötülüğün simgesi. Aynen gördüğün şu iki köpek gibi, iyilik ve kötülük durmadan içimizde mücadele eder. Onları seyrettikçe ben hep bunları düşünürüm. Çocuk, sözün burasında, mücadele varsa, kazananı da olmalı diye düşündü ve her çocuğa has bitmeyen sorulara bir yenisini ekledi: -Peki, hangisi kazanır bu mücadeleyi? Bilge reis, derin bir gülümsemeyle baktı torununa: -Hangisi mi evlat? Ben hangisini beslersem o kazanır   Aile yaklaşımları, yaşam tarzı, çocuğa kazandırdığı değerler, bu havuzun içinde yer alıyor. Hikayede olduğu gibi, çocuğun hangi yönlerini beslersek, o yönü kazanıyor!!! Sevgi,saygı, hoşgörü,güven duyma gibi duygular, kişinin hem kendisiyle, hem de başkalarına davranışlarını etkiliyor. Sevgiyle Kalın Dr.Psikolog-Refleksolog Kürşat Şahin YILDIRIMER 0532 603 30 06