ARABA SAHİPLİĞİ ÖZGÜRLÜK İLE İLİŞKİLENDİRME

ARABA SAHİPLİĞİ ÖZGÜRLÜK İLE İLİŞKİLENDİRME Sosyolojik Olarak Seyahat Ve Trafik Kavramları Sosyoloji ayrıca, trafik ortamlarında otomobilleri, orta hızlarda seyahat ederken bile ön camların arkasında görünmeyen sürücülerinin temsili olarak görmenin dallarına da dikkat çekmiştir. Urry (2004, 29-30), otomobil kullanan kişilerin "düzenli görgü kurallarından ve yolu işgal eden tüm bu kişilerle yüz yüze temastan muaf oldukları" gözlemini yaptı. Bunun nedeni, sürücünün yüzünün ön camın arkasına gizlenmiş olmasıdır. Urry, otomobilin "gözün karşılıklılığına" izin vermediği ve bunun yerine arabanın sürücünün bir temsili haline geldiği sonucuna vardı. Gerçekten de, psikolojik araştırmalar, gözler, burunlar ve kulaklar gibi antropomorfize otomobil tasarımlarının insan özelliklerine benzer görüldüğünü göstermiştir (Windhager ve ark. 2008, 2010). Bir kez daha, psikolojik kavramlarla bağlantılar vardır: Neuberg, Kenrick ve Schaller'e (2010) göre, insan biyolojisindeki yüz ifadelerinin amacı, tutumları ve duyguları tanımlamaktır; sonuç olarak, otomobiller ya hayırsever ya da düşmanca olarak kabul edilebilir (Graves-Brown 2000; Landwehr, McGill ve Herrmann 2011). Halkın otomobillerin 'yüzlerindeki' tanınabilir özellikler algısı, araba önlerinin giderek daha fazla korku uyandırmaya yönelik olması gerçeğiyle destekleniyor (Windhager ve diğerleri 2008). Ayrıca, otomobil modellerinin isimlendirilmesi yoluyla kişilik nitelikleri iletilebilir (Piller 1999). Örneğin, agresif isimleri olan bazı arabalar Annihilator, Charger, Ram, Raptor veya Super Marauder'dır. Gossling'e (2017) göre, karakteristik tezahürler ve algıları arasındaki karşılıklı ilişkiler iyi anlaşılmamıştır, ancak otomobillerin endişeleri giderme, korku yaratma veya tahakküm dayatma rollerine hizmet ettiği hipotezine güvenilirlik sağlar. Otomobil işlevlerinin bu açıklamasının tam olması amaçlanmamıştır, ancak ulaşım sistemlerini ve davranışını anlamaya çalışırken sosyolojik ve psikolojik bakış açılarını bütünleştirmenin faydasını göstermektedir. İki alanın ikili bakış açısı dikkate alınarak keşfedilen kavramlar, ekstra iç görülerin üretilmesine neden olacaktır. Tartışma ayrıca, yeni hareketlilik paradigmasının psikolojik olarak bağlantılı çok sayıda kavramı tanıttığını da gösteriyor. Bu, aksi takdirde puslu kalabilecek çalışmalara netlik sağlar: Eğer araba sahipliği 'özgürlük' ile ilişkilendiriliyorsa (Sheller ve Urry 2000) ve bu tür araba işlevlerine duyulan ilginin arkasında mutlaka bulunması gereken baskı duyguları hakkında psikoloji bize ne söyleyebilir? (Graves-Brown 1997) ARABA SAHİPLİĞİ 'ÖZGÜRLÜK' İLE İLİŞKİLENDİRİLİYORSA, O ZAMAN ARABA SAHİPLİĞİ NELERİ KARŞILAYABİLİR!!! Psikoloji Bize Sürekli Hareket Gerektiren Bir Yaşam Tarzını Seçmenin Altında Yatan Nedenler Hakkında Ne Söyleyebilir!!! Wilson ve Obrador (2022) tarafından tartışılan hareketlilik perspektifi gibi, karavan hem yer hem de yolculuk olan bir evse, o zaman psikoloji bize sürekli hareket gerektiren bir yaşam tarzını seçmenin altında yatan nedenler hakkında ne söyleyebilir? Sosyologlara göre otomobil, "ev, güvenlik, cinsel istek, işte başarı, bağımsızlık, aile, erkeklik, genetik üreme" (Sheller ve Urry2000,738) ve "zihniyetler, duygular veya davranışlar" dâhil olmak üzere çeşitli amaçlara hizmet eder. İkincisi "isyan" ve "kaçış"ı içerir (Graves-Brown 1997). Duygular ve insan biyolojisinin daha temel yönleri, psikoloji prizmasından bakıldığında daha aydınlanmış bir yoruma açıktır. Yeni Hareketlilikler Paradigmasının Kapsamını Genişletme Yönündedir. Trafik ve ulaşım psikolojisi biliş ve performansın incelenmesidir, yani ulaşım sistemlerinin hız algıları, tepki süreleri, risk kavramları, öfke, heyecan arayışı, cinsiyet farklılıkları, politika müdahaleleri, alışkanlık, ulaşım sistemi tasarımları kadar çeşitli olabilen yönleri veya çevre yanlısı davranışlardır (Rothengatter ve Huguenin 2004). Psikolojinin, sosyal psikoloji, evrimsel sosyal psikoloji ve klinik psikoloji olmak üzere üç farklı alt alanı vardır ve bunların hepsinin hareketlilikler üzerinde önemli bir etkisi vardır. Bu alt alanlar şu şekildedir: Hareketlilik alanını karakterize eden bakış açılarını tamamlayıcı bir anlayış katmanı, bir disiplin olması anlamında alanın bir uzantısı olarak düşünülebilecek psikoloji çalışması ile sağlanır. Kişilik özelliklerine ve zihnin özelliklerine odaklanmak yerinde olacaktır. Sosyal psikolojinin ulaşım çalışmaları alanıyla ilgili olduğu yaygın olarak bilinir ve bu aynı zamanda hareketlilik araştırmalarına ilişkin bağlantıların çoğunun keşfedilebileceği alandır. Diğer ulaşım değerlerinin önemi 1970'lerden beri kabul edilmiş olmasına rağmen, birçok insan hala ulaşım konusundaki kararlarının mantıklı olduğuna inanmaktadır. Araçsal, sembolik ve duygusal değerler arasındaki ayrım Steg (2005) tarafından önerilmiştir. Araçsal değerler, hız, esneklik, rahatlık ve güvenlik gibi şeyleri içerir. Sembolik değerler, sosyal konumun veya benliğin ifadesi için fırsatlar, başkalarıyla karşılaştırma ve sosyal normlarla (uyandırılan veya yatıştırılan duygular) gibi şeyleri içerir. Örneğin, belirli otomobil markaları ve modelleri, sahibinin gelir düzeyinin bir göstergesi olarak kullanılabilir ve sadece bir araçla poz verilerek bile işaret değeri elde edilebilir (Hennighausen ve ark. 2016). Güvenlik arzuları çerçevesinde, duygusal değerler önemlidir (Bauman 2007), ancak otomobil aynı zamanda endişelerden cinsel heyecana ve isyana kadar çok çeşitli duygularla da ilişkilidir (Gossling 2017). Hareket noktası olarak insanların istek ve gereksinimlerini alan evrimsel sosyal psikolojinin incelenmesi yoluyla daha fazla içgörü elde edilebilir. Neuberg, Kenrick ve Schaller (2010) tarafından sunulan bulgulara göre, insanlar, duyguların ve belirli davranışların önemli roller oynadığı bir süreç olan evrimin sonucudur. Aşk, kıskançlık, nefret, dostluk, ihanet, korku, cesaret, saldırganlık ve işbirliği dâhil olmak üzere insan davranışını yönlendiren tüm duygular nihayetinde üreme ile bağlantılıdır. Kendini koruma, kaynak edinme, çekicilik, saygınlık, eş tutma veya çocuk yetiştirme gibi alanlarda ulaşım kültürü ile yapılacak birçok bağlantı vardır. Örneğin korkuya verilen tepkiler, hayatta kalmaya bağlı oldukları için memeli türlerinin evriminde önemli bir öneme sahiptir. Bu tepkiler arasında donma, kaçma, kavga etme, korkma ve bayılma sayılabilir (Bracha 2004). Otomobiller yalnızca koruma sağlamakla kalmaz, aynı zamanda bir çıkış yöntemi olarak da işlev görür (Bauman 2007; Graves-Brown 1997). Seyir, bölgesellik ifadesi, yani tartışmalı bölge üzerinde bir hak iddiası olarak görülen bir eylemdir. Spesifik olarak, seyir, tartışmalı alan üzerinde bir iddiadır (Collin-Lange 2014). Gossling'e (2017) göre, arabalar bölgesel sınırları belirlemenin, savaş yeteneklerini duyurmanın ve ürettikleri ses manzaralarıyla diğer sürücülere meydan okumanın bir yolu olarak kullanılıyor. Bu sesler arasında düşük motor hırlamaları, motor kükremeleri ve devri sayılabilir. Otomobillerin renklerinin evrimsel bir önemi vardır: Maymunlar arasında kırmızı renk, bir primatın savaşma kapasitesini gösterir ve bir hiyerarşi oluşturur: Guéguen ve ark. (2012), diğer araçların sürücülerinin kırmızı bir otomobil gördüklerinde daha saldırgan davranma olasılıkları daha yüksektir. Ses yüksekliği, renk, yüz özellikleri, dikkat çekicilik veya boyut ve kütle gibi otomobil göstergebilimlerinin tümü, yeniden üretimle ilişkili rollere yansır (Sundie ve diğerleri, 2011), ulaşım sistemlerinin evrimsel sosyal psikoloji yorumlarının önemini yeniden doğrular. Sonuç olarak, klinik psikoloji, zihinsel bozuklukların teşhisi ve anlaşılmasının yanı sıra insan zihninin "sağlık ve işlev bozukluğunun fiziksel, duygusal ve sosyal unsurları" ile nasıl etkileşime girdiğinin incelenmesi ile ilgilenir (Plante 2005, 7). Uzun zaman önce, davranış kalıpları, bireysel özellikler ve bozukluklar arasında bağlantılar olduğu belirlendi. Örneğin, Galovski, Malta ve Blanchard(2006,42) agresif sürüşle ilgili olarak aşağıdakilerden bahsetmiştir: Sürekli öfke, düşmanlık, narsisizm ve algılanan saldırılara duyarlılık gibi kişisel yatkınlıkların yanı sıra strese ve dış baskılara duyarlılık, araç kullanmanın algılanan davranışsal kontrolü, beklenen pişmanlık, saldırgan araç kullanmaya yönelik olumlu tutumlar ve öznel kişisel eğilimler gibi görünmektedir. Bazı agresif sürücüler, alkol ve madde kullanım bozukluklarına ek olarak, sınırda kişilik bozukluğu ve anti sosyal kişilik bozukluğu veya DEHB (dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu) gibi ciddi psikiyatrik rahatsızlıklardan mustarip olabilir. Akıl hastalığını toplu taşıma ortamlarında saldırgan davranışlarla ilişkilendiren bazı kanıtlar vardır. Örneğin, alkolizmden ve dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğundan mustarip olanların agresif sürüş yapma olasılığı daha yüksektir (Yu, Evans ve Perfetti 2004). Gossling'e (2013) göre, zihinsel bozukluklar güvenlik, güvenlik ve öznel iyi oluş (korkular, riskler; antisosyal davranış; intihar), kimlik (kendilik imajı ve bireysellik, güç, kontrol ve baskınlık) açısından ilişkilidir ve ulaşım davranışını etkileyen duygular mevcuttur (saldırganlıklar ve ruh halleri). Mackett (2019), akıl sağlığı sorunları olan kişilerle yaptığı bir araştırmada, ulaşım seçeneklerinin ve seyahat kararlarının korku ve panik ataklardan etkilendiğini buldu. Mackett, çok çeşitli fobilerin trafikle bağlantılı olduğunu buldu ve bu, çalışmanın bulgularıyla doğrulandı. İletişimsel şiddet üzerine bir araştırma yapan Gossling ve Eckert'e (2008) göre, otomobil reklamlarında ruhsal sorunları olan kişilerin hedef alındığına dair kanıtlar da bulunmaktadır. Sevgiyle Kalın Doç.Dr. Kürşat Şahin YILDIRIMER