Mehmet Nuri BİNGÖL
Köşe Yazarı
Mehmet Nuri BİNGÖL
 

OSMANLI'NIN TÖRESİ SÜNNET'İN TAA KENDİSİ...

<p><span style="color:rgb(34, 34, 34); font-family:arial,helvetica,sans-serif; font-size:small">&nbsp;Kendi y&ouml;remden biliyorum; deyim, tabir ve mahalli t&ouml;remizin pek &ccedil;oğunun menşei araştırılınca altından İslami edep veya &quot;s&uuml;nnet&quot; &ccedil;ıkıyor.</span><br /> <span style="color:rgb(34, 34, 34); font-family:arial,helvetica,sans-serif; font-size:small">&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp; Bizim edebimizde ben kelimesi zorunluluk olmadan kullanılmazdı. Bug&uuml;nse &quot;ben&quot; diyenden, &quot; bence, g&ouml;r&uuml;ş&uuml;mce&quot; diye -adeta- haykırandan ge&ccedil;ilmiyor.</span><br /> <span style="color:rgb(34, 34, 34); font-family:arial,helvetica,sans-serif; font-size:small">&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp; Daima ben demek, benim evim, benim arabam, benim fikrim gibi ben&rsquo;le başlayan c&uuml;mleler kurmak, bencillik, ben merkezcilik &ccedil;ok ayıptır, b&uuml;y&uuml;k bir noksanlıktır halbuki...</span><br /> <span style="color:rgb(34, 34, 34); font-family:arial,helvetica,sans-serif; font-size:small">&nbsp;&nbsp;&nbsp; Bizim fakirhane, na&ccedil;izane fikrim gibi tevazu ifadeleri kullanılırdı mazide, şimdi bunları ifade edince acizmişsin sanılıyor</span><br /> <span style="color:rgb(34, 34, 34); font-family:arial,helvetica,sans-serif; font-size:small">&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp; Bizim edebimizde baban, anan nasıl diye sorulmazdı, pederiniz, valideniz nasıllar diye saygı, h&uuml;rmet ifadeleri kullanılarak sorulur ki &ouml;yle olmalı...</span><br /> <span style="color:rgb(34, 34, 34); font-family:arial,helvetica,sans-serif; font-size:small">&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp; Bizim edebimizde s&uuml;rekli tenkit etmek, hatalar bulmak, y&uuml;ze vurmak, cedelleşmek ayıptır.Takdir etmek, iltifat etmek, onore etmek, tahamm&uuml;l etmek esastır (Abartmadan)</span><br /> <span style="color:rgb(34, 34, 34); font-family:arial,helvetica,sans-serif; font-size:small">&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp; Bizim edebimizde kadirbilmek, kıymet bilmek iyilikleri unutmamak, iyilik ve ikramda bulunana her vesile ile teşekk&uuml;r etmek esastır.</span><br /> <span style="color:rgb(34, 34, 34); font-family:arial,helvetica,sans-serif; font-size:small">&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp; Bizim edebimizde b&uuml;y&uuml;kler muhatap alınınca en &ccedil;ok kullanılan kelimelerden biri efendim&lsquo;dir. Nasılsınız efendim?.. Teşekk&uuml;r ederim efendim&hellip; Saat ka&ccedil; efendim?.. Saat beşe &ccedil;eyrek var efendim&hellip;&rdquo;</span><br /> <span style="color:rgb(34, 34, 34); font-family:arial,helvetica,sans-serif; font-size:small">&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp; Bizim edebimizde a&ccedil;lıktan başı d&ouml;nm&uuml;ş durumda olsa bile, sofraya sakin sakin oturulur, sanki hi&ccedil; a&ccedil; değilmiş gibi yemek sakin sakin yenilir. G&ouml;zlerini faltaşı, ağzını faraş gibi a&ccedil;ıp &ccedil;ılgınca yenmez. (Bir yerde misafir ise ev sahibine h&uuml;rmeten yememezlik de edilmez.)</span><br /> <span style="color:rgb(34, 34, 34); font-family:arial,helvetica,sans-serif; font-size:small">&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp; Bizim edebimizde oturduğu evin caddeye veya sokağa bakan balkonuna &ccedil;amaşır asılmaz.</span><br /> <span style="color:rgb(34, 34, 34); font-family:arial,helvetica,sans-serif; font-size:small">&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp; Bizim edebimizde her zaman ve her mekanda b&uuml;y&uuml;klere h&uuml;rmet edilir, yer verilir, s&ouml;z verilir. Zayıflara, g&uuml;&ccedil;s&uuml;zlere, kadınlara, &ccedil;ocuklara kol kanat gerilir.</span><br /> <span style="color:rgb(34, 34, 34); font-family:arial,helvetica,sans-serif; font-size:small">&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp; Sokakta, meydanda, &ccedil;arşıda pazarda a&ccedil;ıktan yenilmez ve i&ccedil;ilmez, dondurma bile yalanmaz.</span><br /> <span style="color:rgb(34, 34, 34); font-family:arial,helvetica,sans-serif; font-size:small">A&ccedil;lar, muhta&ccedil;lar, alamayanlar, bulamayanlar d&uuml;ş&uuml;n&uuml;l&uuml;r.</span><br /> <span style="color:rgb(34, 34, 34); font-family:arial,helvetica,sans-serif; font-size:small">Yeyip i&ccedil;tiğini g&ouml;sterenler, yiyip i&ccedil;tiklerinden, alıp sattıklarından bahsedenler g&ouml;rmemişlerden, sonradan g&ouml;rmelerden sayılırlar.</span><br /> <span style="color:rgb(34, 34, 34); font-family:arial,helvetica,sans-serif; font-size:small">&nbsp;&nbsp;&nbsp; Bizim edebimizde kadın ve kızlar sokakta, toplu taşıma vasıtalarında, yabancıların arasında &ccedil;ıngıraklı kahkahalarla g&uuml;lmez, hatt&acirc; dışarıda hi&ccedil; g&uuml;lmezler. Erkek ya da kadın sert tabanlı ayakkabılar giyerek kibirle takur tukur y&uuml;r&uuml;mezler. Bizim edebimizde sokak veya caddedeki kadın ve kızlara adres veya başka bir şey sormak &ccedil;ok ayıptır ve laf atmak sayılır. (Bayan bayana adres sorarsa ayrı meseledir.)</span><br /> <span style="color:rgb(34, 34, 34); font-family:arial,helvetica,sans-serif; font-size:small">&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp; Bizim edebimizde, telefonla konuşulurken, sosyal medyada yazılıp &ccedil;izilirken bile nezaket, saygı kurallarından taviz verilmez, edep, ahlak kurallarının dışına &ccedil;ıkılmaz.</span><br /> <span style="color:rgb(34, 34, 34); font-family:arial,helvetica,sans-serif; font-size:small">&nbsp;&nbsp;&nbsp; Bizim edebimizde, kapısı a&ccedil;ık olsa bile zile basılmadan, buyur edilmeden hi&ccedil; bir eve girilmez. Bir kapının zili bir kere &ccedil;alınır. Peşpeşe zile basılmaz.</span><br /> <span style="color:rgb(34, 34, 34); font-family:arial,helvetica,sans-serif; font-size:small">Kapı a&ccedil;ılmazsa bir s&uuml;re beklenir, tekrar &ccedil;alınır, yine a&ccedil;ılmazsa geri d&ouml;n&uuml;l&uuml;r.</span><br /> <span style="color:rgb(34, 34, 34); font-family:arial,helvetica,sans-serif; font-size:small">&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp; Durmadan zile basmak, kapıyı yumruklamak, kapı &ouml;n&uuml;nde avaz avaz seslenmek &ccedil;ok ayıptır. Bizim edebimizde, hi&ccedil; kimseye haber vermeden, randevu almadan ziyarete gidilmez. (&ouml;zellikle bu telefon devrinde)</span><br /> <span style="color:rgb(34, 34, 34); font-family:arial,helvetica,sans-serif; font-size:small">&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp; Bizde ziyarete gidilen yerde (zaruret olmadık&ccedil;a) tuvalete gidilmez, evin diğer odalarına girip &ccedil;ıkılmaz.</span><br /> <span style="color:rgb(34, 34, 34); font-family:arial,helvetica,sans-serif; font-size:small">Misafirliğe giderken hane sahibine bilgi verilmeden, m&uuml;sadesi alınmadan başka birileri g&ouml;t&uuml;r&uuml;lmez.</span><br /> <span style="color:rgb(34, 34, 34); font-family:arial,helvetica,sans-serif; font-size:small">&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp; Bizim edebimizde sadaka ve hediye k&uuml;lt&uuml;r&uuml; vardır.</span><br /> <span style="color:rgb(34, 34, 34); font-family:arial,helvetica,sans-serif; font-size:small">Her fırsatta, her vesileyle, en nazik, en asil bir &uuml;sl&ucirc;bla sadaka ve hediye verilir.</span><br /> <span style="color:rgb(34, 34, 34); font-family:arial,helvetica,sans-serif; font-size:small">&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp; Bizim k&uuml;lt&uuml;r&uuml;m&uuml;zde, lokantaya davet edilen biri yemek listesindeki en pahalı yemeği s&ouml;ylemez. Lokantaya kendisi gitmiş olsa bile</span><br /> <span style="color:rgb(34, 34, 34); font-family:arial,helvetica,sans-serif; font-size:small">yan masada sade yemek yiyen birileri varsa, l&uuml;ks yemek sipariş verilmez.</span><br /> <span style="color:rgb(34, 34, 34); font-family:arial,helvetica,sans-serif; font-size:small">&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp; Ramazanlarda, orucu a&ccedil;ıp birka&ccedil; lokma aldıktan sonra akşam namazı cemaatle eda edilir, ondan sonra yemek yenilir.</span><br /> <span style="color:rgb(34, 34, 34); font-family:arial,helvetica,sans-serif; font-size:small">&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp; Bizim edebimizde faydasız, boş, m&acirc;l&acirc;y&acirc;ni konuşulmaz. Konuşunca derde deva, kalbe şifa l&uuml;zumlu şeyler konuşulur ve l&uuml;zumu kadar konuşulur.</span><br /> <span style="color:rgb(34, 34, 34); font-family:arial,helvetica,sans-serif; font-size:small">Asla zevzeklik ve gevezelik yapılmaz, komiklik olsun, insanlar g&uuml;ls&uuml;n diye, beni dinlesinler diye konuşulmaz..</span><br /> <span style="color:rgb(34, 34, 34); font-family:arial,helvetica,sans-serif; font-size:small">Can sıkacak, moral bozacak konular a&ccedil;ılmaz, a&ccedil;ılmışsa uzatılmaz, şom ağızlık yapılmaz.</span><br /> <span style="color:rgb(34, 34, 34); font-family:arial,helvetica,sans-serif; font-size:small">&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp; Bizim edebimizde konuşmak değil dinlemek g&uuml;zeldir. Hi&ccedil; bir şekilde (&ouml;zellikle &ccedil;ocukların yanında) gıybet edilmez, insanların gizli ayıp ve g&uuml;nahları araştırılmaz, istemeden &ouml;ğrenilse bile bunlar a&ccedil;ığa vurulmaz gizlenir, başkaların ayıp ve kusurlarına karşı karanlık gece gibi olunur.</span><br /> <span style="color:rgb(34, 34, 34); font-family:arial,helvetica,sans-serif; font-size:small">&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp; Bizim edebimizde hi&ccedil; bir yerde, hi&ccedil; kimsenin yanında, &ouml;zellikle kadınların, &ccedil;ocukların yanlarında lan, ulan, yuh, aha, oha vb gibi kaba, argo kelimeler ve k&uuml;f&uuml;r s&ouml;zleri asla kullanılmaz.</span><br /> <span style="color:rgb(34, 34, 34); font-family:arial,helvetica,sans-serif; font-size:small">&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp; Bizim edebimizde, bir adamda veya kadında ger&ccedil;ek terbiye ve k&uuml;lt&uuml;r&uuml;n olup olmadığı, konuşmasından ve y&ouml;nelttiği sorulardan anlaşılır.</span><br /> <span style="color:rgb(34, 34, 34); font-family:arial,helvetica,sans-serif; font-size:small">Bazı soruları sormak, s&uuml;rekli soru sormak, &uuml;st&uuml;ne vazife olmayan şeyleri sormak ayıptır.</span><br /> <span style="color:rgb(34, 34, 34); font-family:arial,helvetica,sans-serif; font-size:small">&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp; Bizim edebimizde selam vermek, hal hatır sormak vardır. Ziyarete gittiğinde yer g&ouml;sterilmeden oturulmaz.</span><br /> <span style="color:rgb(34, 34, 34); font-family:arial,helvetica,sans-serif; font-size:small">&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp; Hanemize misafir geldiğinde ise hi&ccedil; ayrım yapılmaksızın sultanlar gibi karşılanır, sultanlar gibi ağırlanır, sultanlar gibi uğurlanır.</span><br /> <span style="color:rgb(34, 34, 34); font-family:arial,helvetica,sans-serif; font-size:small">&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp; Yapmacık, hareketlerden, s&ouml;zlerden ve her t&uuml;rl&uuml; aşırılıklardan ka&ccedil;ınılır. Bizim edemizde temizlik esastır.</span><br /> <span style="color:rgb(34, 34, 34); font-family:arial,helvetica,sans-serif; font-size:small">Kalp temizliği, dil temizliği, beden temizliği, &ccedil;evre temizliği vazge&ccedil;ilmezdir. Bizim edebimizde elimizle, dilimizle bulunduğumuz ortamı, yaşadığımız &ccedil;evreyi kirletmek yoktur, ayıptır.</span><br /> <span style="color:rgb(34, 34, 34); font-family:arial,helvetica,sans-serif; font-size:small">&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp; Bizim edebimizde yaratılana hoş bakmak, merhamet etmek hatta h&uuml;rmet etmek vardır.</span><br /> <span style="color:rgb(34, 34, 34); font-family:arial,helvetica,sans-serif; font-size:small">Sahipsiz olsalar bile, kedi, k&ouml;peklere, kuşlara, ağa&ccedil;lara, yeşilliklere merhametli olmak vardır. Onlara su ve yiyecek verilir. Hi&ccedil; bir canlıya, hi&ccedil; bir varlığa asla merhametsizlik ve gaddarlık yapılmaz.</span><br /> <span style="color:rgb(34, 34, 34); font-family:arial,helvetica,sans-serif; font-size:small">&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp; Bizim edebimizde balkonunda, dumanı ve kokusu komşularına gidecek şekilde ızgara yaparak bile komşuya eziyet edilmez. Yapılan yemekler komşuya ikram edilmeden yenilmez. Komşunun sıkıntısına sabretmek te vardır. Her olumsuzlukta şikayet etmek, komşunun kapısına dayanmak olmaz..</span><br /> <span style="color:rgb(34, 34, 34); font-family:arial,helvetica,sans-serif; font-size:small">Bizim edebimizde sofraya ailecek oturulur. Yemeğe b&uuml;y&uuml;kler başlamadan, k&uuml;&ccedil;&uuml;kler, garipler, yetimler, misafirler doymadan ve dua edilmeden de kalkılmaz.</span><br /> <span style="color:rgb(34, 34, 34); font-family:arial,helvetica,sans-serif; font-size:small">Bizim edebimizde insan eşrefi mahluktur. İnsan olması hasebiyle herkes hata yapabilir, sendeleyebilir, d&uuml;şebilir ama al&ccedil;almaz. Yani ulu orta g&uuml;nah işlenilmez, işlenilmiş g&uuml;nahlar ulu orta anlatılmaz, ayıbıyla kusuruyla &ouml;v&uuml;n&uuml;lmez, ayıp ve g&uuml;nahlardan utanılır.</span><br /> <span style="color:rgb(34, 34, 34); font-family:arial,helvetica,sans-serif; font-size:small">&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp; Bizim k&uuml;lt&uuml;r&uuml;m&uuml;zde Allah&rsquo;dan cc korkmak, kuldan utanmak esastır.</span><br /> <span style="color:rgb(34, 34, 34); font-family:arial,helvetica,sans-serif; font-size:small">Dini değerler, toğlumsal değerler hafife alınmaz, aşağılanmaz, &ccedil;iğnenmez.</span><br /> <span style="color:rgb(34, 34, 34); font-family:arial,helvetica,sans-serif; font-size:small">&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp; Bizim edebimizde trafikte hız yapmak, kural ihlali yapmak, başkalarının haklarına girmek de olmaz.</span><br /> <br /> <span style="color:rgb(34, 34, 34); font-family:arial,helvetica,sans-serif; font-size:small">MİLLİ edebimizde başkalarından istemek, başkalarının eline bakmak ayıptır. Ama maddi şeylerde vermek, vererek mutlu olmak esastır.</span><br /> <span style="color:rgb(34, 34, 34); font-family:arial,helvetica,sans-serif; font-size:small">Sadece ilim, irfan, nasihat ve dua gibi manevi şeyler istenebilir.</span><br /> <span style="color:rgb(34, 34, 34); font-family:arial,helvetica,sans-serif; font-size:small">&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp; Bizim edebimizde kutsala h&uuml;rmet, y&uuml;celtme vardır. Mesela Mekke-Medine yerine Mekke-i m&uuml;kerreme, Medine-i M&uuml;nevvere denilir.</span><br /> <span style="color:rgb(34, 34, 34); font-family:arial,helvetica,sans-serif; font-size:small">Alimler, veliler Peygamberler isimleriyle anılmaz, h&uuml;rmet ve tazim ifadeleriyle birlikte anılırlar.</span><br /> <span style="color:rgb(34, 34, 34); font-family:arial,helvetica,sans-serif; font-size:small">&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp; Bizim edebimizde kendi şehrine, ailesine, milletine, siyasi liderine, tuttuğu takımına, hocasına, şeyhine, duyduğu saygı ve h&uuml;rmet başkaları i&ccedil;in de g&ouml;sterilir.</span><br /> <br /> <span style="color:rgb(34, 34, 34); font-family:arial,helvetica,sans-serif; font-size:small">Mehmet Nuri BİNG&Ouml;L</span></p>
Ekleme Tarihi: 04 Ağustos 2020 - Salı

OSMANLI'NIN TÖRESİ SÜNNET'İN TAA KENDİSİ...

<p><span style="color:rgb(34, 34, 34); font-family:arial,helvetica,sans-serif; font-size:small">&nbsp;Kendi y&ouml;remden biliyorum; deyim, tabir ve mahalli t&ouml;remizin pek &ccedil;oğunun menşei araştırılınca altından İslami edep veya &quot;s&uuml;nnet&quot; &ccedil;ıkıyor.</span><br /> <span style="color:rgb(34, 34, 34); font-family:arial,helvetica,sans-serif; font-size:small">&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp; Bizim edebimizde ben kelimesi zorunluluk olmadan kullanılmazdı. Bug&uuml;nse &quot;ben&quot; diyenden, &quot; bence, g&ouml;r&uuml;ş&uuml;mce&quot; diye -adeta- haykırandan ge&ccedil;ilmiyor.</span><br /> <span style="color:rgb(34, 34, 34); font-family:arial,helvetica,sans-serif; font-size:small">&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp; Daima ben demek, benim evim, benim arabam, benim fikrim gibi ben&rsquo;le başlayan c&uuml;mleler kurmak, bencillik, ben merkezcilik &ccedil;ok ayıptır, b&uuml;y&uuml;k bir noksanlıktır halbuki...</span><br /> <span style="color:rgb(34, 34, 34); font-family:arial,helvetica,sans-serif; font-size:small">&nbsp;&nbsp;&nbsp; Bizim fakirhane, na&ccedil;izane fikrim gibi tevazu ifadeleri kullanılırdı mazide, şimdi bunları ifade edince acizmişsin sanılıyor</span><br /> <span style="color:rgb(34, 34, 34); font-family:arial,helvetica,sans-serif; font-size:small">&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp; Bizim edebimizde baban, anan nasıl diye sorulmazdı, pederiniz, valideniz nasıllar diye saygı, h&uuml;rmet ifadeleri kullanılarak sorulur ki &ouml;yle olmalı...</span><br /> <span style="color:rgb(34, 34, 34); font-family:arial,helvetica,sans-serif; font-size:small">&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp; Bizim edebimizde s&uuml;rekli tenkit etmek, hatalar bulmak, y&uuml;ze vurmak, cedelleşmek ayıptır.Takdir etmek, iltifat etmek, onore etmek, tahamm&uuml;l etmek esastır (Abartmadan)</span><br /> <span style="color:rgb(34, 34, 34); font-family:arial,helvetica,sans-serif; font-size:small">&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp; Bizim edebimizde kadirbilmek, kıymet bilmek iyilikleri unutmamak, iyilik ve ikramda bulunana her vesile ile teşekk&uuml;r etmek esastır.</span><br /> <span style="color:rgb(34, 34, 34); font-family:arial,helvetica,sans-serif; font-size:small">&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp; Bizim edebimizde b&uuml;y&uuml;kler muhatap alınınca en &ccedil;ok kullanılan kelimelerden biri efendim&lsquo;dir. Nasılsınız efendim?.. Teşekk&uuml;r ederim efendim&hellip; Saat ka&ccedil; efendim?.. Saat beşe &ccedil;eyrek var efendim&hellip;&rdquo;</span><br /> <span style="color:rgb(34, 34, 34); font-family:arial,helvetica,sans-serif; font-size:small">&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp; Bizim edebimizde a&ccedil;lıktan başı d&ouml;nm&uuml;ş durumda olsa bile, sofraya sakin sakin oturulur, sanki hi&ccedil; a&ccedil; değilmiş gibi yemek sakin sakin yenilir. G&ouml;zlerini faltaşı, ağzını faraş gibi a&ccedil;ıp &ccedil;ılgınca yenmez. (Bir yerde misafir ise ev sahibine h&uuml;rmeten yememezlik de edilmez.)</span><br /> <span style="color:rgb(34, 34, 34); font-family:arial,helvetica,sans-serif; font-size:small">&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp; Bizim edebimizde oturduğu evin caddeye veya sokağa bakan balkonuna &ccedil;amaşır asılmaz.</span><br /> <span style="color:rgb(34, 34, 34); font-family:arial,helvetica,sans-serif; font-size:small">&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp; Bizim edebimizde her zaman ve her mekanda b&uuml;y&uuml;klere h&uuml;rmet edilir, yer verilir, s&ouml;z verilir. Zayıflara, g&uuml;&ccedil;s&uuml;zlere, kadınlara, &ccedil;ocuklara kol kanat gerilir.</span><br /> <span style="color:rgb(34, 34, 34); font-family:arial,helvetica,sans-serif; font-size:small">&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp; Sokakta, meydanda, &ccedil;arşıda pazarda a&ccedil;ıktan yenilmez ve i&ccedil;ilmez, dondurma bile yalanmaz.</span><br /> <span style="color:rgb(34, 34, 34); font-family:arial,helvetica,sans-serif; font-size:small">A&ccedil;lar, muhta&ccedil;lar, alamayanlar, bulamayanlar d&uuml;ş&uuml;n&uuml;l&uuml;r.</span><br /> <span style="color:rgb(34, 34, 34); font-family:arial,helvetica,sans-serif; font-size:small">Yeyip i&ccedil;tiğini g&ouml;sterenler, yiyip i&ccedil;tiklerinden, alıp sattıklarından bahsedenler g&ouml;rmemişlerden, sonradan g&ouml;rmelerden sayılırlar.</span><br /> <span style="color:rgb(34, 34, 34); font-family:arial,helvetica,sans-serif; font-size:small">&nbsp;&nbsp;&nbsp; Bizim edebimizde kadın ve kızlar sokakta, toplu taşıma vasıtalarında, yabancıların arasında &ccedil;ıngıraklı kahkahalarla g&uuml;lmez, hatt&acirc; dışarıda hi&ccedil; g&uuml;lmezler. Erkek ya da kadın sert tabanlı ayakkabılar giyerek kibirle takur tukur y&uuml;r&uuml;mezler. Bizim edebimizde sokak veya caddedeki kadın ve kızlara adres veya başka bir şey sormak &ccedil;ok ayıptır ve laf atmak sayılır. (Bayan bayana adres sorarsa ayrı meseledir.)</span><br /> <span style="color:rgb(34, 34, 34); font-family:arial,helvetica,sans-serif; font-size:small">&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp; Bizim edebimizde, telefonla konuşulurken, sosyal medyada yazılıp &ccedil;izilirken bile nezaket, saygı kurallarından taviz verilmez, edep, ahlak kurallarının dışına &ccedil;ıkılmaz.</span><br /> <span style="color:rgb(34, 34, 34); font-family:arial,helvetica,sans-serif; font-size:small">&nbsp;&nbsp;&nbsp; Bizim edebimizde, kapısı a&ccedil;ık olsa bile zile basılmadan, buyur edilmeden hi&ccedil; bir eve girilmez. Bir kapının zili bir kere &ccedil;alınır. Peşpeşe zile basılmaz.</span><br /> <span style="color:rgb(34, 34, 34); font-family:arial,helvetica,sans-serif; font-size:small">Kapı a&ccedil;ılmazsa bir s&uuml;re beklenir, tekrar &ccedil;alınır, yine a&ccedil;ılmazsa geri d&ouml;n&uuml;l&uuml;r.</span><br /> <span style="color:rgb(34, 34, 34); font-family:arial,helvetica,sans-serif; font-size:small">&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp; Durmadan zile basmak, kapıyı yumruklamak, kapı &ouml;n&uuml;nde avaz avaz seslenmek &ccedil;ok ayıptır. Bizim edebimizde, hi&ccedil; kimseye haber vermeden, randevu almadan ziyarete gidilmez. (&ouml;zellikle bu telefon devrinde)</span><br /> <span style="color:rgb(34, 34, 34); font-family:arial,helvetica,sans-serif; font-size:small">&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp; Bizde ziyarete gidilen yerde (zaruret olmadık&ccedil;a) tuvalete gidilmez, evin diğer odalarına girip &ccedil;ıkılmaz.</span><br /> <span style="color:rgb(34, 34, 34); font-family:arial,helvetica,sans-serif; font-size:small">Misafirliğe giderken hane sahibine bilgi verilmeden, m&uuml;sadesi alınmadan başka birileri g&ouml;t&uuml;r&uuml;lmez.</span><br /> <span style="color:rgb(34, 34, 34); font-family:arial,helvetica,sans-serif; font-size:small">&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp; Bizim edebimizde sadaka ve hediye k&uuml;lt&uuml;r&uuml; vardır.</span><br /> <span style="color:rgb(34, 34, 34); font-family:arial,helvetica,sans-serif; font-size:small">Her fırsatta, her vesileyle, en nazik, en asil bir &uuml;sl&ucirc;bla sadaka ve hediye verilir.</span><br /> <span style="color:rgb(34, 34, 34); font-family:arial,helvetica,sans-serif; font-size:small">&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp; Bizim k&uuml;lt&uuml;r&uuml;m&uuml;zde, lokantaya davet edilen biri yemek listesindeki en pahalı yemeği s&ouml;ylemez. Lokantaya kendisi gitmiş olsa bile</span><br /> <span style="color:rgb(34, 34, 34); font-family:arial,helvetica,sans-serif; font-size:small">yan masada sade yemek yiyen birileri varsa, l&uuml;ks yemek sipariş verilmez.</span><br /> <span style="color:rgb(34, 34, 34); font-family:arial,helvetica,sans-serif; font-size:small">&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp; Ramazanlarda, orucu a&ccedil;ıp birka&ccedil; lokma aldıktan sonra akşam namazı cemaatle eda edilir, ondan sonra yemek yenilir.</span><br /> <span style="color:rgb(34, 34, 34); font-family:arial,helvetica,sans-serif; font-size:small">&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp; Bizim edebimizde faydasız, boş, m&acirc;l&acirc;y&acirc;ni konuşulmaz. Konuşunca derde deva, kalbe şifa l&uuml;zumlu şeyler konuşulur ve l&uuml;zumu kadar konuşulur.</span><br /> <span style="color:rgb(34, 34, 34); font-family:arial,helvetica,sans-serif; font-size:small">Asla zevzeklik ve gevezelik yapılmaz, komiklik olsun, insanlar g&uuml;ls&uuml;n diye, beni dinlesinler diye konuşulmaz..</span><br /> <span style="color:rgb(34, 34, 34); font-family:arial,helvetica,sans-serif; font-size:small">Can sıkacak, moral bozacak konular a&ccedil;ılmaz, a&ccedil;ılmışsa uzatılmaz, şom ağızlık yapılmaz.</span><br /> <span style="color:rgb(34, 34, 34); font-family:arial,helvetica,sans-serif; font-size:small">&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp; Bizim edebimizde konuşmak değil dinlemek g&uuml;zeldir. Hi&ccedil; bir şekilde (&ouml;zellikle &ccedil;ocukların yanında) gıybet edilmez, insanların gizli ayıp ve g&uuml;nahları araştırılmaz, istemeden &ouml;ğrenilse bile bunlar a&ccedil;ığa vurulmaz gizlenir, başkaların ayıp ve kusurlarına karşı karanlık gece gibi olunur.</span><br /> <span style="color:rgb(34, 34, 34); font-family:arial,helvetica,sans-serif; font-size:small">&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp; Bizim edebimizde hi&ccedil; bir yerde, hi&ccedil; kimsenin yanında, &ouml;zellikle kadınların, &ccedil;ocukların yanlarında lan, ulan, yuh, aha, oha vb gibi kaba, argo kelimeler ve k&uuml;f&uuml;r s&ouml;zleri asla kullanılmaz.</span><br /> <span style="color:rgb(34, 34, 34); font-family:arial,helvetica,sans-serif; font-size:small">&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp; Bizim edebimizde, bir adamda veya kadında ger&ccedil;ek terbiye ve k&uuml;lt&uuml;r&uuml;n olup olmadığı, konuşmasından ve y&ouml;nelttiği sorulardan anlaşılır.</span><br /> <span style="color:rgb(34, 34, 34); font-family:arial,helvetica,sans-serif; font-size:small">Bazı soruları sormak, s&uuml;rekli soru sormak, &uuml;st&uuml;ne vazife olmayan şeyleri sormak ayıptır.</span><br /> <span style="color:rgb(34, 34, 34); font-family:arial,helvetica,sans-serif; font-size:small">&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp; Bizim edebimizde selam vermek, hal hatır sormak vardır. Ziyarete gittiğinde yer g&ouml;sterilmeden oturulmaz.</span><br /> <span style="color:rgb(34, 34, 34); font-family:arial,helvetica,sans-serif; font-size:small">&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp; Hanemize misafir geldiğinde ise hi&ccedil; ayrım yapılmaksızın sultanlar gibi karşılanır, sultanlar gibi ağırlanır, sultanlar gibi uğurlanır.</span><br /> <span style="color:rgb(34, 34, 34); font-family:arial,helvetica,sans-serif; font-size:small">&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp; Yapmacık, hareketlerden, s&ouml;zlerden ve her t&uuml;rl&uuml; aşırılıklardan ka&ccedil;ınılır. Bizim edemizde temizlik esastır.</span><br /> <span style="color:rgb(34, 34, 34); font-family:arial,helvetica,sans-serif; font-size:small">Kalp temizliği, dil temizliği, beden temizliği, &ccedil;evre temizliği vazge&ccedil;ilmezdir. Bizim edebimizde elimizle, dilimizle bulunduğumuz ortamı, yaşadığımız &ccedil;evreyi kirletmek yoktur, ayıptır.</span><br /> <span style="color:rgb(34, 34, 34); font-family:arial,helvetica,sans-serif; font-size:small">&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp; Bizim edebimizde yaratılana hoş bakmak, merhamet etmek hatta h&uuml;rmet etmek vardır.</span><br /> <span style="color:rgb(34, 34, 34); font-family:arial,helvetica,sans-serif; font-size:small">Sahipsiz olsalar bile, kedi, k&ouml;peklere, kuşlara, ağa&ccedil;lara, yeşilliklere merhametli olmak vardır. Onlara su ve yiyecek verilir. Hi&ccedil; bir canlıya, hi&ccedil; bir varlığa asla merhametsizlik ve gaddarlık yapılmaz.</span><br /> <span style="color:rgb(34, 34, 34); font-family:arial,helvetica,sans-serif; font-size:small">&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp; Bizim edebimizde balkonunda, dumanı ve kokusu komşularına gidecek şekilde ızgara yaparak bile komşuya eziyet edilmez. Yapılan yemekler komşuya ikram edilmeden yenilmez. Komşunun sıkıntısına sabretmek te vardır. Her olumsuzlukta şikayet etmek, komşunun kapısına dayanmak olmaz..</span><br /> <span style="color:rgb(34, 34, 34); font-family:arial,helvetica,sans-serif; font-size:small">Bizim edebimizde sofraya ailecek oturulur. Yemeğe b&uuml;y&uuml;kler başlamadan, k&uuml;&ccedil;&uuml;kler, garipler, yetimler, misafirler doymadan ve dua edilmeden de kalkılmaz.</span><br /> <span style="color:rgb(34, 34, 34); font-family:arial,helvetica,sans-serif; font-size:small">Bizim edebimizde insan eşrefi mahluktur. İnsan olması hasebiyle herkes hata yapabilir, sendeleyebilir, d&uuml;şebilir ama al&ccedil;almaz. Yani ulu orta g&uuml;nah işlenilmez, işlenilmiş g&uuml;nahlar ulu orta anlatılmaz, ayıbıyla kusuruyla &ouml;v&uuml;n&uuml;lmez, ayıp ve g&uuml;nahlardan utanılır.</span><br /> <span style="color:rgb(34, 34, 34); font-family:arial,helvetica,sans-serif; font-size:small">&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp; Bizim k&uuml;lt&uuml;r&uuml;m&uuml;zde Allah&rsquo;dan cc korkmak, kuldan utanmak esastır.</span><br /> <span style="color:rgb(34, 34, 34); font-family:arial,helvetica,sans-serif; font-size:small">Dini değerler, toğlumsal değerler hafife alınmaz, aşağılanmaz, &ccedil;iğnenmez.</span><br /> <span style="color:rgb(34, 34, 34); font-family:arial,helvetica,sans-serif; font-size:small">&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp; Bizim edebimizde trafikte hız yapmak, kural ihlali yapmak, başkalarının haklarına girmek de olmaz.</span><br /> <br /> <span style="color:rgb(34, 34, 34); font-family:arial,helvetica,sans-serif; font-size:small">MİLLİ edebimizde başkalarından istemek, başkalarının eline bakmak ayıptır. Ama maddi şeylerde vermek, vererek mutlu olmak esastır.</span><br /> <span style="color:rgb(34, 34, 34); font-family:arial,helvetica,sans-serif; font-size:small">Sadece ilim, irfan, nasihat ve dua gibi manevi şeyler istenebilir.</span><br /> <span style="color:rgb(34, 34, 34); font-family:arial,helvetica,sans-serif; font-size:small">&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp; Bizim edebimizde kutsala h&uuml;rmet, y&uuml;celtme vardır. Mesela Mekke-Medine yerine Mekke-i m&uuml;kerreme, Medine-i M&uuml;nevvere denilir.</span><br /> <span style="color:rgb(34, 34, 34); font-family:arial,helvetica,sans-serif; font-size:small">Alimler, veliler Peygamberler isimleriyle anılmaz, h&uuml;rmet ve tazim ifadeleriyle birlikte anılırlar.</span><br /> <span style="color:rgb(34, 34, 34); font-family:arial,helvetica,sans-serif; font-size:small">&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp; Bizim edebimizde kendi şehrine, ailesine, milletine, siyasi liderine, tuttuğu takımına, hocasına, şeyhine, duyduğu saygı ve h&uuml;rmet başkaları i&ccedil;in de g&ouml;sterilir.</span><br /> <br /> <span style="color:rgb(34, 34, 34); font-family:arial,helvetica,sans-serif; font-size:small">Mehmet Nuri BİNG&Ouml;L</span></p>
Yazıya ifade bırak !
Okuyucu Yorumları (0)

Yorumunuz başarıyla alındı, inceleme ardından en kısa sürede yayına alınacaktır.

Yorum yazarak Topluluk Kuralları’nı kabul etmiş bulunuyor ve haber111.com sitesine yaptığınız yorumunuzla ilgili doğrudan veya dolaylı tüm sorumluluğu tek başınıza üstleniyorsunuz. Yazılan tüm yorumlardan site yönetimi hiçbir şekilde sorumlu tutulamaz.